27 stycznia, godzina 15.00
Hybrydowo
Miejsce:
1/ aula Wydziału Filozofii i Socjologii (Pl. Marii Curie-Skłodowskiej 4)
2/ platforma ZOOM - Link do debaty na Zoomie (ID spotkania: 829 8867 5678 , hasło: 766736)
Uczestnicy debaty:
- siostra profesor dr hab. Barbara Chyrowicz KUL
- dr hab. Anna Witeska-Młynarczyk UW
- dr hab. Marcin Moskalewicz, prof. Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu
- dr Marcin Rządeczka UMCS
- mgr Maciej Wodziński UMCS
- moderator dyskusji – dr hab. Andrzej Kapusta, prof. UMCS
Wiedza na temat zdrowia psychicznego stanowi przedmiot zainteresowania wielu dyscyplin naukowych i dotyczy istotnych kwestii praktycznych. Problemy, kryzysy i zaburzenia psychiczne są obiektem zainteresowania psychiatrii i psychopatologii, psychologii i psychoterapii, socjologii i antropologii, szczególny zaś wysiłek badawczy dotyczy neurobiologicznych podstaw zaburzeń i biologicznych form terapii. Złożoność pojęcia zdrowia i choroby psychicznej niesie ze sobą, pomimo naukowych i klinicznych wysiłków, trudność umieszczenia ich w gorsecie języka biomedycznego (redukcjonistycznego), dlatego wciąż współistnieją obok siebie różne ujęcia zdrowia i zaburzeń psychicznych oraz szereg podejść teoretycznych i niezależnych kultur uzdrawiania. Obok ujęcia neurobiologicznego, ewolucyjnego i poznawczo-behawioralnego, istnieje podejście psychodynamiczne, fenomenologiczne i hermeneutyczne, społeczne, kulturowe/etnograficzne, poznawcze, dialogiczne, a nawet antypsychiatryczne lub postpsychiatryczne. Również mapa zaburzeń psychicznych jest bogata i niesie za sobą zróżnicowanie ujęć terapeutycznych: zaburzenia ze spektrum schizofrenicznego, depresyjnego, spektrum autyzmu, zaburzenia lękowe i fobie, zaburzenia osobowości, uzależnienia, zaburzenia psychoorganiczne, i wiele innych. Eksperci mogą się koncentrować na różnych aspektach i wymiarach zaburzeń: poznawczym, afektywnym, osobowościowym, wolitywnym/sprawczym, tożsamościowym, ucieleśnionym, rozwojowym. Można również wskazywać na szereg antynomii praktyki psychiatrycznej (Radden 2004): diagnoza/antydiagnoza, rozumienie/wyjaśnianie, redukcjonizm/antyredukcjonizm, fakty/wartości.
Czy w związku z konkretnymi wyzwaniami jakie napotykają współczesne społeczeństwa: „epidemii” zaburzeń psychicznych, kryzysów systemów ochrony zdrowia psychicznego i konieczności prowadzenia różnorodnych badań empirycznych, jest jeszcze miejsce na wyrafinowaną refleksję filozoficzno-etyczną dotyczącą kategorii zdrowia psychicznego/choroby psychicznej? Czy ekspertom i ich pacjentom potrzebna jest „dobra” definicja zdrowia/choroby psychicznej? Czy filozofowie, (bio)etycy lub badacze kultury mogą, poprzez swój namysł i badania teoretyczne, mieć wpływ na sposób myślenia i postawy samych terapeutów oraz ostatecznie na samopoczucie pacjentów?
W trakcie debaty chcielibyśmy skoncentrować się na filozoficznych, (bio)etycznych i naukowo-metodologicznych aspektach zdrowia psychicznego. W związku z tym zamierzamy odnieść się do następujących pytań i problemów:
1. Czym jest zdrowie psychiczne, a czym choroba psychiczna? Czy można o nich mówić w kategoriach niemedycznych: metafizycznych, moralnych, społecznych i prawnych? Jak nasze pojmowanie zaburzeń i zdrowia psychicznego jest związane z uznawaną koncepcją racjonalności, osoby/umysłu/jaźni, cielesności, autonomii, wspólnoty, czy sposobu prowadzenia badań naukowych?
2. Czy pojęcia zdrowia i choroby psychicznej zawierają w sposób nieunikniony wymiar normatywny? Czy jest możliwe ich zdefiniowanie w języku naukowym i neutralnym? Jakie wyzwania niosą ze sobą współczesne systemy klasyfikacji zaburzeń psychicznych?
3. Jakiej etyki terapeutycznej, postaw moralnych i etyki badań naukowych potrzebuje współczesna psychiatria i psychopatologia (psychoterapia)? Czy tego rodzaju dociekania mogą mieć charakter empiryczny? Jakie szanse i etyczne zagrożenia niesie ze sobą rozwój nowych technologii i form terapii w odniesieniu do zdrowia psychicznego?
4. Jak ważna w tworzeniu efektywnych systemów terapeutycznych jest wiedza dotycząca społecznych uwarunkowań i kulturowych aspektów zdrowia/choroby psychicznej? Czy problemy nierówności społecznych, budowania społeczeństwa obywatelskiego oraz refleksja dotycząca płci kulturowej są istotne dla definiowania zdrowia psychicznego, i w jaki sposób mogą wpływać na postawę samych ekspertów? Czy pacjenci i ich rodziny mogą w istotny sposób przyczynić się do postępu wiedzy i sposobu funkcjonowania systemów opieki zdrowotnej?
5. Jaki wpływ na rozwój systemów opieki psychiatrycznej oraz myślenia na temat zdrowia/zaburzeń psychicznych może mieć humanistyka (filozofia, etyka, językoznawstwo, etnologia, teologia, historia)? Czy specyficzna dziedzina filozofii psychiatrii może przyczynić się do zmiany w myśleniu ekspertów do spraw zdrowia psychicznego: psychiatrów, lekarzy, psychologów, psychoterapeutów, ekspertów przez doświadczenie, a także pacjentów, ich rodzin oraz decydentów, którzy organizują systemy opieki zdrowotnej?
