Instytut Nauk Biologicznych

Kierownik Katedry prof. dr hab. Marek Tchórzewski ul. Akademicka 19, 20-04 Lublin tel.: +48 81 537 59 56

Nauczyciele akademiccy

prof. dr hab. Marek Tchórzewski
dr Aleksandra Boguszewska
dr Przemysław Grela
dr Dawid Krokowski
dr Barbara Michalec-Wawiórka
dr Monika Zaciura
dr Leszek Wawiórka
dr Alan González Ibarra

Pracownicy wspierający badania i dydaktykę

dr Eliza Molestak
mgr Piotr Dukowski

Doktoranci

mgr Wioleta Banaszuk
mgr Natalia Kopik
mgr Krystian Łopucki

Historia Katedry

W 1967 roku powołano Pracownię Chemii Bakteryjnej wraz z Pracownią Izotopową w ramach ówczesnej Katedry Mikrobiologii na Wydziale Biologii i Nauk o Ziemi. W 1970 roku Pracownia została przekształcona w niezależną jednostkę naukową – Zakład Biologii Molekularnej działający w obrębie Instytutu Mikrobiologii, na Wydziale Biologii i Nauk o Ziemi. W późniejszych latach Zakład funkcjonował w obrębie Wydziału Biologii i Biotechnologii. W latach 1970 – 1993 Zakładem kierował prof. dr hab. Eugeniusz Gąsior. W 1993 roku kierownictwo Zakładu przejął prof. dr hab. Nikodem Grankowski, który pełnił tę funkcję do 2012 roku, a następnie Kierownictwo Zakładu zostało powierzone prof. dr hab. Markowi Tchórzewskiemu. W roku 2019 Zakład Biologii Molekularnej został przekształcony w Katedrę Biologii Molekularnej, która funkcjonuje w obrębie Instytutu Nauk Biologicznych, Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej  w Lublinie.

Aktualna tematyka badawcza

W Katedrze prowadzone są badania w zakresie trzech tematów, realizowane przez trzy zespoły badawcze:

• regulacja ekspresji informacji genetycznej na poziomie translacji; rola białek rybosomalnych, poznanie ich struktury i funkcji w aspekcie funkcjonowania rybosomu jako kluczowego elementu w zarządzaniu informacją genetyczną na poziomie translatomu; poznanie mechanizmów rządzących oddziaływaniami między rybosomem a białkowymi czynnikami, które modyfikują pozytywnie jak i negatywnie jego działanie.
• regulacja transportu aminokwasów za pośrednictwem błonowych transporterów aminokwasów ze szczególnym uwzględnieniem retikulum endoplazmatycznego; mechanizmy regulujące ich post-translacyjną modyfikację w formie glikozylacji; identyfikowanie enzymów i innych białek regulujących modyfikację post-translacyjną transporterów w kompartmencie trans-Golgi oraz warunkujące ich dostarczenie na błonę komórkową w zmiennych warunkach środowiskowych.  

Laboratoria działające w obrębie Katedry Biologii Molekularnej

• „Środowiskowe Laboratorium Przyżyciowego Obrazowania Komórek” będące elementem ogólnopolskiej bazy aparaturowej, pod nazwą: Laboratorium Multidyscyplinarne Nanomateriałów Funkcjonalnych - tzw. NanoFun. Jądrem systemu jest układ do akwizycji obrazu oparty o mikroskop konfokalny z unikalnym doposażeniem. System ten pozwala na prowadzenie badań licznych procesów komórkowych na poziomie molekularnym w pojedynczej żywej komórce jak i w dużej grupie komórek, w skali piko-sekund, minut, godzin, czy dni.
• Laboratory of Translational Control (Laboratorium Regulacji Ekspresji Informacji Genetycznej na Poziomie Translacji)
  Laboratory of Amino Acid Metabolism (Laboratorium Metabolizmu Aminokwasów)

Najważniejsze publikacje

• Shao Y., Molestak E., Su W., Stankevič M., Tchórzewski M. (2022) Sordarin - An anti-fungal antibiotic with a unique modus operandi. British Journal of Pharmacology, 179(6), 1125–1145.
• Horbowicz-Drożdżal P., Kamel K., Kmiecik S., Borkiewicz L., Tumer N.E., Shaw P.C., Tchórzewski M., Grela P. (2021) Phosphorylation of the conserved C-terminal domain of ribosomal P-proteins impairs the mode of interaction with plant toxins. FEBS Letters, (17):2221-2236.
• Jobava R, Mao Y, Guan BJ, Hu D, Krokowski D, Chen CW, Shu XE, Chukwurah E, Wu J, Gao Z, Zagore LL, Merrick WC, Trifunovic A, Hsieh AC, Valadkhan S, Zhang Y, Qi X, Jankowsky E, Topisirovic I, Licatalosi DD, Qian SB, Hatzoglou M. (2021) Adaptive translational pausing is a hallmark of the cellular response to severe environmental stress. Molecular Cell, 81(20):4191-4208.e8.
• Filipek K., Michalec-Wawiórka B.., Boguszewska A, Kmiecik S., Tchórzewski M. (2020) Phosphorylation of the N-terminal domain of ribosomal P-stalk protein uL10 governs its association with the ribosome. FEBS Letters, 594(18):3002-3019. doi: 10.1002/1873-3468.13885.
• Farabaugh KT, Krokowski D, Guan BJ, Gao Z, Gao XH, Wu J, Jobava R, Ray G, de Jesus TJ, Bianchi MG, Chukwurah E, Bussolati O, Kilberg M, Buchner DA, Sen GC, Cotton C, McDonald C, Longworth M, Ramakrishnan P, Hatzoglou M. (2020) PACT-mediated PKR activation acts as a hyperosmotic stress intensity sensor weakening osmoadaptation and enhancing inflammation. Elife, e52241.
• Blumental-Perry A, Jobava R, Bederman I, Degar AJ, Kenche H, Guan BJ, Pandit K, Perry NA, Molyneaux ND, Wu J, Prendergas E, Ye ZW, Zhang J, Nelson CE, Ahangari F, Krokowski D, Guttentag SH, Linden PA, Townsend DM, Miron A, Kang MJ, Kaminski N, Perry Y, Hatzoglou M. (2020) Retrograde signaling by a mtDNA-encoded non-coding RNA preserves mitochondrial bioenergetics. Commun Biol., 3(1):626.
• Szajwaj M., Wawiórka L., Molestak E., Michalec-Wawiórka B., Mołoń M., Wojda I., Tchórzewski M. (2019) The influence of ricin-mediated rRNA depurination on the translational machinery in vivo - New insight into ricin toxicity. Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Molecular Cell Research, 1866(12):118554.
• Kargas V., Castro-Hartmann P., Escudero-Urquijo N., Dent K, Hilcenko C., Sailer C., Zisser G., Marques-Carvalho M.J., Pellegrino S., Wawiórka L., Freund S.M., Wagstaff J.L., Andreeva A., Faille A., Chen E., Stengel F., Bergler H., Warren A.J. (2019) Mechanism of completion of peptidyltransferase centre assembly in eukaryotes. Elife, 8. pii: e44904.
• Szuster-Ciesielska A., Wawiórka L., Krokowski D., Grankowski N., Jarosz Ł., Lisiecka U., Tchórzewski M. (2019) Immunogenic Evaluation of Ribosomal P-Protein Antigen P0, P1, and P2 and Pentameric Protein Complex P0-(P1-P2)2 of Plasmodium falciparum in a Mouse Model. Journal of Immunology Research, ID9264217.
• Borkiewicz L., Mołoń M., Molestak E., Grela P., Horbowicz-Drożdżal P., Wawiórka L., Tchórzewski M. (2019) Functional Analysis of the Ribosomal uL6 Protein of Saccharomyces cerevisiae. Cells, 8(7), pii: E718.
• Grela P., Szajwaj M., Horbowicz-Drożdżal P., Tchórzewski M. (2019) How Ricin Damages the Ribosome. Toxins (Basel). 11(5). pii: E241.
• Borkiewicz L., Polkowska-Kowalczyk L., Cieśla J., Sowiński P., Jończyk M., Rymaszewski W., Szymańska K.P., Jaźwiec R., Muszyńska G., Szczegielniak J. (2019) Expression of maize calcium-dependent protein kinase (ZmCPK11) improves salt tolerance in transgenic Arabidopsis plants by regulating sodium and potassium homeostasis and stabilizing photosystem II. Physiologia Plantarum, 2019 Feb 4. doi: 10.1111/ppl.12938.
• Magryś A., Deryło K., Bogut A., Olender A., Tchórzewski M. (2018) Intraphagolysosomal conditions predispose to Staphylococcus epidermidis small colony variants persistence in macrophages. PLoS One 13(11):e0207312.
• Mołoń M., Panek A., Molestak E., Skoneczny M., Tchórzewski M., Wnuk M. (2018) Daughters of the budding yeast from old mothers have shorter replicative lifespans but not total lifespans. Are DNA damage and rDNA instability the factors that determine longevity? Cell Cycle, 17(10),1173-1187.
• Deryło K., Michalec-Wawiórka B., Krokowski D., Wawiórka L., Hatzoglou M., Tchórzewski M. (2018) The uL10 protein, a component of the ribosomal P-stalk, is released from the ribosome in nucleolar stress. Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Molecular Cell Research, 1865(1):34-47.
• Fekry M., Alshokry W., Grela P., Tchórzewski M., Ahlgren E.C., Söderberg C.A., Gakh O., Isaya G., Al-Karadaghi S. (2017) SAXS and stability studies of iron-induced oligomers of bacterial frataxin CyaY. PLoS One 12(9):e0184961.
• Kloskowski J., Kaczanowska E., Krogulec J., and Grela P. (2017) Hematological indicators of habitat quality: Erythrocyte parameters reflect greater parental effort of Red-necked Grebes under ecological trapconditions. The Condor, 119, 2017, pp. 239–250
• Wawiórka L., Molestak E., Szajwaj M., Michalec-Wawiórka B., Mołoń M., Borkiewicz L., Grela P., Boguszewska A., Tchórzewski M. (2017) Multiplication of Ribosomal P-Stalk Proteins Contributes to the Fidelity of Translation. Molecular and Cellular Biology 37(17):e00060-17.
• Grela P., Li X.P., Horbowicz P., Dźwierzyńska M., Tchórzewski M., Tumer N.E. (2017) Human ribosomal P1-P2 heterodimer represents an optimal docking site for ricin A chain with a prominent role for P1 C-terminus. Scientific Reports 7(1):5608.
• Chylińska M., Szymańska-Chargot M., Deryło K., Tchórzewska D., Zdunek A. (2017) Changing of biochemical parameters and cell wall polysaccharides distribution during physiological development of tomato fruit. Plant Physiology and Biochemistry, 2017, 119:328-337.
• Tchórzewska D., Deryło K., Winiarczyk K. (2017) Cytological and biophysical comparative analysis of cell structures at the microsporogenesis stage in sterile and fertile Allium species. Planta. 2017, 245(1):137-150.
• Sowa-Jasiłek A., Zdybicka-Barabas A., Stączek S., Wydrych J., Skrzypiec K., Mak P., Deryło K., Tchórzewski M., Cytryńska M. (2016) Galleria mellonella lysozyme induces apoptotic changes in Candida albicans cells. Microbiological Research, 193:121-131.
• Rachwał K., Boguszewska A., Kopcińska J., Karaś M., Tchórzewski M., Janczarek M. (2016) The Regulatory Protein RosR Affects Rhizobium leguminosarum bv. trifolii Protein Profiles, Cell Surface Properties, and Symbiosis with Clover. Frontiers in Microbiology, 7:1302.
• Wawiórka L., Molestak E., Szajwaj M., Michalec-Wawiórka B., Boguszewska A., Borkiewicz L., Liudkovska V., Kufel J., Tchórzewski M. (2016) Functional analysis of the uL11 protein impact on translational machinery. Cell Cycle, 15(8):1060-1072.
• Molon M., Szajwaj M., Tchorzewski M., Skoczowski A., Niewiadomska E., Zadrag-Tecza R. (2016) The rate of metabolism as a factor determining longevity of the Saccharomyces cerevisiae yeast. Age, 38(1):11.
• Michalec-Wawiorka B., Wawiorka L., Derylo K., Krokowski D., Boguszewska A., Molestak E., Szajwaj M., Tchorzewski M. (2015) Molecular behavior of human Mrt4 protein, MRTO4, in stress conditions is regulated by its C-terminal region. The International Journal of Biochemistry & Cell Biology, 69,233-240.
• Wawiórka L., Krokowski D., Gordiyenko Y., Krowarsch D., Robinson C.V., Adam I., Grankowski N., Tchórzewski M. (2015) In vivo formation of Plasmodium falciparum ribosomal stalk - A unique mode of assembly without stable heterodimeric intermediates. Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - General Subjects, 1850(1), 150-158.
• Tchórzewska D., Deryło K., Błaszczyk L., Winiarczyk K. (2015) Tubulin cytoskeleton during microsporogenesis in the male-sterile genotype of Allium sativum and fertile Allium ampeloprasum L. Plant Reproduction, 2015, 28(3-4):171-82.
• Ban N., Beckmann R., Cate J.H., Dinman J.D., Dragon F., Ellis S.R., Lafontaine D.L., Lindahl L., Liljas A., Lipton J.M., McAlear M.A., Moore P.B., Noller H.F., Ortega J., Panse V.G., Ramakrishnan V., Spahn C.M., Steitz T.A., Tchorzewski M., Tollervey D., Warren A.J., Williamson J.R., Wilson D., Yonath A., Yusupov M. (2014) A new system for naming ribosomal proteins. Current Opinion in Structural Biology, 24, 165-169.