Pracownicze Plany Kapitałowe to powszechny i dobrowolny system długo-terminowego oszczędzania, współfinansowany przez pracowników, pracodawców i państwo. Gromadzone w PPK środki stanowią prywatną własność uczestników i podlegają dziedziczeniu. Ustawa o Pracowniczych Planach Kapitałowych (PPK) została przygotowana w ramach Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju. Uzgodnienie kluczowych założeń programu PPK to efekt wspólnej pracy rządu, Polskiego Fundusz Rozwoju (PFR), organizacji pracodawców i związków zawodowych. Podpisanie ustawy poprzedzone było wielomiesięcznymi szerokimi konsultacjami społecznymi, mającymi na celu uzgodnienie rozwiązań korzystnych dla wszystkich zaangażowanych stron. Poszerzenie systemu długoterminowego oszczędzania o to nowe rozwiązanie wzorowane jest na doświadczeniach wielu krajów, w których funkcjonują podobne programy pracownicze (od Niemiec, przez Wielką Brytanię i kraje skandynawskie, po Stany Zjednoczone, Kanadę i Nową Zelandię). Podczas prac nad ustawą o PPK wybrano z nich najlepsze praktyki i najefektywniejsze mechanizmy, po czym dostosowano je do polskich realiów.
Pracownicze Plany Kapitałowe zostały opracowane po to, aby:
Nie. Ustawa o PPK nie dotyczy dotychczasowych elementów systemu emerytalnego i nie wprowadza w nich zmian, a jedynie poszerza dostępne możliwości oszczędzania. PPK stanowią, bowiem dobrowolny i prywatny sposób oszczędzania. Pracownik może, ale nie musi z nich skorzystać i od jego woli zależy to, czy pracodawca będzie odprowadzał środki na prowadzony dla niego rachunek PPK. Środki zebrane na indywidualnym koncie pracownika są wyłącznie jego własnością, mogą być w każdej chwili wycofane i podlegają dziedziczeniu.
Nadzór nad PPK w zakresie działalności: towarzystw funduszy inwestycyjnych, powszechnych towarzystw emerytalnych, pracowniczych towarzystw emerytalnych, zakładów ubezpieczeń oraz funduszy inwestycyjnych i funduszy emerytalnych sprawuje Komisja Nadzoru Finansowego. Nadzór sprawowany jest w zakresie zgodności z prawem oraz interesem uczestników PPK. W ramach nadzoru, KNF przysługują wszystkie uprawnienia nadzorcze określone odpowiednio w przepisach ustawy o:
Natomiast to, czy pracodawcy wywiązują się ze swoich obowiązków, nałożonych na nich przez ustawę o PPK, a zwłaszcza, czy zawarli umowę o zarządzanie i umowę o prowadzenie PPK oraz czy dokonują wpłat do PPK będzie sprawdzać Państwowa Inspekcja Pracy.
Polski Fundusz Rozwoju odpowiada za wdrożenie systemu PPK, jest, zatem jego organizatorem. Nie może jednak zarabiać na tej działalności. To PFR prowadzi Ewidencję Pracowniczych Planów Kapitałowych, czyli rejestr wszystkich uczestników, instytucji finansowych i podmiotów zatrudniających, a także – przez spółkę PFR Portal PPK – portal internetowy o PPK. Są to duże i – szczególnie Ewidencja PPK – skomplikowane systemy informatyczne. Portal PPK (mojeppk.pl) jest centrum informacji o funkcjonowaniu Pracowniczych Planów Kapitałowych. To na Portalu prezentowane są wszystkie instytucje finansowe dopuszczone do udziału w PPK, a także informacje o funkcjonowaniu systemu. Dodatkowo, spółka zależna od PFR S.A. – PFR Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A. – zgodnie z ustawą o PPK pełni funkcję instytucji wyznaczonej. PFR TFI gwarantuje pracodawcom i pracownikom dostęp do oferty PPK, ponieważ podmiot ten nie może odmówić utworzenia PPK dla danego pracodawcy. PFR TFI, jako instytucja wyznaczona – będzie miało również szczególne zadanie, istotne dla procesu zarządzania PPK: w przypadku, gdy wybrana przez pracodawcę instytucja finansowa nie będzie mogła kontynuować wykonywania swoich zobowiązań, PFR TFI może przejąć od niej prowadzenie PPK. Ta rola PFR TFI zwiększy bezpieczeństwo Pracowniczych Planów Kapitałowych.
Poza korzyścią w postaci wpłat od pracodawcy, wpłaty powitalnej i rocznej dopłaty ze strony państwa, pracownik gromadzi prywatne, podlegające dziedziczeniu środki finansowe, które może w każdej chwili wycofać (na warunkach opisanych w ustawie o PPK). Dodatkowym benefitem jest możliwość skorzystania z oszczędności w sytuacji:
Nie, nie wszystkie. PPK obejmuje osoby, które spełniają ustawową definicję osoby zatrudnionej, zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 18 ustawy o PPK. Chodzi tu:
o systemie ubezpieczeń społecznych (tj. Dz.U. z 2020 r. poz. 266). Oznacza to, że ustawa o PPK nie obejmuje np. sędziów, prokuratorów, żołnierzy zawodowych i funkcjonariuszy służb mundurowych, którzy
z tytułu wykonywanej funkcji/pozostawania w stosunku służbowym nie podlegają obowiązkowi ubezpieczeń społecznych w ZUS.
Nie, nie ma takiej możliwości.
Pracownik nie może tego zrobić. Instytucję finansową może natomiast zmienić pracodawca. W takiej sytuacji ma on obowiązek niezwłocznie (nie później niż w ter-minie 7 dni od dnia zawarcia umowy o zarządzanie PPK z inną instytucją finansową) zawrzeć umowy o prowadzenie PPK, w imieniu i na rzecz pracowników, którzy w dniu poprzedzającym dzień zawarcia przez pracodawcę umowy o zarządzanie z inną instytucją mieli zawartą umowę o prowadzenie PPK. Pracownik będzie miał prawo zdecydować, czy chce dokonać wypłaty transferowej środków zgromadzonych na jego rachunku PPK prowadzonym przez instytucję finansową, której umowa o zarządzanie PPK została wypowiedziana, na rachunek prowadzony przez inną instytucję finansową, czy też chce pozostawić środki na rachunku PPK prowadzonym przez dotychczasową instytucję finansową.
Tak, ale tylko wówczas, jeśli nowy pracodawca wybierze tę samą instytucję. W przypadku zmiany pracodawcy, środki już zgromadzone można pozostawić w starej instytucji lub przetransferować do nowej. W razie wyboru drugiej opcji, uczestnik PPK gromadzi środki w jednym miejscu. W przypadku pierwszej z tych opcji, po kilku zmianach pracodawcy, może mieć kilka rachunków PPK.
W przypadku PPK obowiązywać będzie tzw. automatyczny zapis osób zatrudnionych, które ukończyły 18. rok życia, ale nie ukończyły 55. roku życia, o ile nie zrezygnują wcześniej z dokonywania wpłat do PPK. Pracownik, który ukończył 55. rok życia, ale nie ukończył 70. roku życia, może dołączyć do programu tylko na swój wniosek (wcześniej pracodawca ma obowiązek poinformować go o takiej możliwości). Pracownik może zrezygnować z dokonywania wpłat do PPK (w tym celu powinien złożyć pracodawcy deklarację o rezygnacji). Może to zrobić zarówno na etapie tworzenia programu w danym podmiocie zatrudniającym (jednak nie wcześniej niż od dnia stosowania dla pracodawcy przepisów ustawy o PPK), jak i w każdym dowolnym momencie w przyszłości.
Wyboru instytucji finansowej pracodawca może dokonać spośród instytucji finansowych umieszczonych w ewidencji PPK
i prezentowanych na Portalu PPK, czyli:
Lista instytucji (obecnie jest ich 20), które zostały wpisane do ewidencji PPK i oferują zarządzanie środkami gromadzonymi w PPK (wraz z ich ofertą), znajdują się na Portalu PPK pod adresem www.mojeppk.pl. Na portalu tym zamieszczane są oferty instytucji finansowych, w tym warunki umów o zarządzanie i prowadzenie PPK, statuty (regulaminy), kluczowe informacje dla inwestorów oraz dokumenty zawierające kluczowe informacje lub inne materiały informacyjne dotyczące instytucji finansowych w zakresie PPK. Kolejność wyświetlania ofert instytucji finansowych w Portalu PPK jest losowa. Szczegółowy tryb prezentacji ofert instytucji finansowych i innych dokumentów jest określony w regulaminie Portalu PPK.
Tak. Uczestnik PPK, który złożył deklarację o rezygnacji z dokonywania wpłat do PPK, może – w każdym czasie – złożyć pracodawcy wniosek o ich dokonywanie. Ponownych wpłat pracodawca dokona już od kolejnego miesiąca. Ponadto począwszy od 1 kwietnia 2023 r., co 4 lata wpłaty będą automatycznie wznawiane. Pracodawca, co 4 lata, do ostatniego dnia lutego danego roku, będzie mieć ustawowy obowiązek poinformowania pracowników o zbliżającej się dacie ponownego rozpoczęcia dokonywania wpłat.
Objęcie w ostatnim etapie pracowników jednostek sektora finansów publicznych jest uzasadnione dużą liczbą tych podmiotów. Przystąpienie tej grupy – do ukształtowanego już systemu – pozwoli na sprawniejsze objęcie PPK jednostek sfery publicznej.
Z dokonywania wpłat do PPK pracownik może zrezygnować zarówno na etapie tworzenia programu (jednak nie wcześniej niż od pierwszego dnia, w którym ustawa o PPK zacznie być stosowana dla jego pracodawcy), jak i w każdym dowolnym momencie w przyszłości. Aby zrezygnować z oszczędzania, pracownik powinien złożyć swojemu pracodawcy pisemną deklarację rezygnacji z dokonywania wpłat na PPK oraz dopłat od państwa.
Tak. Wpłaty, które – w ramach PPK – finansuje pracodawca, stanowią w myśl ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przychód pracownika podlegający opodatkowaniu. Pracodawca potrąci stosowny podatek z wynagrodzenia pracownika albo przychód pracownika z tego tytułu doliczy do przychodu ze stosunku pracy wykazywanego w informacji PIT-11 za rok, w którym pracownik otrzymał ten przychód.
Nie. Nabycie w drodze dziedziczenia środków z PPK nie podlega podatkowi od spadków i darowizn. Stanowi o tym art. 113 ustawy
o PPK, który wprowadza odpowiednie zmiany w ustawie z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tj. Dz.U. z 2019 r.,
poz. 1813).
Tak, zarówno wpłaty podstawowe, jak i dodatkowe pracodawcy i pracownika nalicza się od jego wynagrodzenia. Wpłaty finansowane przez uczestnika PPK są potrącane z wynagrodzenia po jego opodatkowaniu.
Nie, nie ma takiej gwarancji.
Tak. Wysokość wpłaty podstawowej (obligatoryjnej) dla pracodawcy to 1,5% wynagrodzenia, ale dodatkowo pracodawca może wpłacać na rachunek PPK pracownika do 2,5% wynagrodzenia tej osoby. Wpłata dodatkowa może być róż-nicowana ze względu na długość okresu zatrudnienia w podmiocie zatrudniającym albo na podstawie postanowień regulaminu wynagrodzeń lub układu zbiorowego pracy, obowiązującego w danej firmie.
Wpłaty do PPK są naliczane od wynagrodzenia pracownika, które – zgodnie z definicją z ustawy o PPK – stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe uczestnika PPK, o której mowa w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych, bez stosowania ograniczenia, o którym mowa w art. 19 ust. 1 tej ustawy (tzw. trzydziestokrotność), oraz z wyłączeniem podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób przebywających na urlopie wychowawczym oraz pobierających zasiłek macierzyński lub zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego.
Umowa o prowadzenie PPK powinna szczegółowo określać sposób deklarowania wpłaty dodatkowej, finansowanej przez uczestnika PPK oraz sposób zmiany wysokości tych wpłat. Ponadto niezwłocznie po zawarciu umowy o prowadzenie PPK pracownik otrzyma od wybranej instytucji finansowej informację o sposobie deklarowania wpłaty dodatkowej. Ustawa o PPK nie precyzuje, kto jest zobowiązany do przygotowania wzoru takiej deklaracji. Należy spodziewać się, że zostanie to ustalone pomiędzy pracodawcą a wybraną instytucją finansową – na etapie zawierania umowy o zarządzanie PPK. Pracownik może też skorzystać ze wzoru opracowanego przez PFR Portal PPK (patrz rozdział Deklaracje i wnioski). Wzór ten jest dostępny na stronie mojeppk.pl.
Nie. Pracownik może złożyć deklarację o rezygnacji z dokonywania wpłat do PPK przed zawarciem dla niego umowy o prowadzenie PPK, jak również po jej zawarciu. W sytuacji, gdy taka deklaracja zostanie złożona przed zawarciem umowy o pro-wadzenie PPK, ta umowa nie zostanie dla niego zawarta, a wpłaty nie będą realizowane.
Nie, nie ma możliwości przetransferowania środków zgromadzonych w PPE na rachunek, na którym gromadzone są środki w ramach PPK.
Nie. Pracodawca nie może zawierać umów o prowadzenie PPK dla osób, które najpóźniej w pierwszym dniu zatrudnienia, ukończyły 70 rok życia. Przez „pierwszy dzień zatrudnienia” osób zatrudnionych w danym podmiocie w dniu objęcia go przepisami ustawy o PPK należy rozumieć ten dzień. Natomiast w przypadku osób zatrudnianych po tej dacie, wiek weryfikuje się na faktyczny pierwszy dzień zatrudnienia. Ponowna weryfikacja wieku powinna nastąpić na dzień zawierania dla danej osoby umowy o prowadzenie PPK.
Instytucja finansowa, która zarządza środkami gromadzonymi przez pracownika w PPK, w terminie do ostatniego dnia lutego każdego roku, będzie przekazywała uczestnikowi PPK – w postaci elektronicznej lub, na wniosek uczestnika PPK, w postaci papierowej – roczną informację o wysokości środków zgromadzonych na jego rachunku PPK, o wysokości wpłat dokonanych na ten rachunek w poprzednim roku kalendarzowym oraz o innych transakcjach zrealizowanych na rachunku PPK tego uczestnika w poprzednim roku kalendarzowym. Ponadto od 1 stycznia 2022 r. uczestnik PPK będzie miał możliwość sprawdzenia wartości środków zgromadzonych na rachunku PPK
za pośrednictwem Portalu PPK.
Również osoby powyżej 55 roku życia należy wliczać do stanu zatrudnienia w danej firmie, pod warunkiem, że osoby te spełniają ustawową definicję osoby zatrudnionej (zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 18 ustawy o PPK).
Zgodnie z art. 14 ust. 4 ustawy o PPK, przed zawarciem umowy o prowadzenie PPK podmiot zatrudniający może poinformować osoby zatrudnione o warunkach uczestnictwa w PPK oraz obowiązkach i uprawnieniach podmiotu zatrudniającego oraz osoby zatrudnionej związanych z uczestnictwem w PPK. Oznacza to, że ustawodawca nie nakłada takiego obowiązku na podmiot zatrudniający (jest to uprawnienie, a nie obowiązek tego podmiotu). Obowiązek informacyjny we wskazanym wyżej zakresie – po zawarciu umowy o prowadzenie PPK – zgodnie z art. 14 ust. 5 ustawy o PPK, spoczywa natomiast na instytucji finansowej.
Jeśli osoba zatrudniona złoży pracodawcy deklarację o rezygnacji z dokonywania wpłat do PPK przed upływem terminu na zawarcie umowy o prowadzenie PPK, pracodawca nie zawiera tej umowy w imieniu i na rzecz tego pracownika.
Zgodnie z art. 87 § 1 Kodeksu pracy, z wynagrodzenia za pracę – po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne, zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz wpłat dokonywanych
do pracowniczego planu kapitałowego, w rozumieniu ustawy o PPK, jeżeli pracownik nie zrezygnował z ich dokonywania – podlegają potrąceniu tylko następujące należności:
Pracodawca zatrudniający pracownika, który nie złożył deklaracji o rezygnacji z dokonywania wpłat do PPK, po otrzymaniu pisma
od komornika o zajęciu wynagrodzenia tego pracownika zobowiązany jest, więc najpierw potrącić z tego wynagrodzenia składki
na ubezpieczenia społeczne, zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz wpłaty na PPK, a dopiero od pozostałej kwoty dokonać potrącenia w ramach egzekucji prowadzonej z wynagrodzenia.
Tak. Uczestnik PPK określa wysokość wpłaty dodatkowej w deklaracji składanej pracodawcy. Zmieniona wysokość wpłaty dodatkowej (lub rezygnacja z jej dokonywania) obowiązuje od miesiąca następującego po miesiącu, w którym deklaracja została złożona.
Wysokość wynagrodzenia, osiąganego przez uczestnika PPK z różnych źródeł, będzie weryfikowana. Będzie to robił PFR, na podstawie informacji z ZUS, przed przekazaniem uczestnikowi dopłaty rocznej. Jeżeli w wyniku takiej weryfikacji okaże się, że uczestnik PPK osiągnął wynagrodzenie – ze wszystkich źródeł – przekraczające kwotę 1,2-krotności minimalnego wynagrodzenia w którymkolwiek miesiącu, w którym wysokość jego wpłat podstawowych wynosiła mniej niż 2%, dopłata roczna nie przysługuje.
Kwotę wolną od potrąceń należy ustalać w oparciu o art. 87 1 Kodeksu pracy. Zgodnie z tym przepisem od wartości minimalnego wynagrodzenia ustalanego na podstawie odrębnych przepisów odlicza się składki na ubezpieczenia społeczne, zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz wpłaty dokonywane do PPK, jeżeli pracownik nie zrezygnował z ich dokonywania. Oznacza to, że również podatek od wpłaty do PPK finansowanej przez pracodawcę, jako należność publicznoprawną, której źródłem jest przychód ze stosunku pracy w rozumieniu art. 10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – należy odliczyć od wartości minimalnego wynagrodzenia.
Gromadzone na rachunkach PPK środki są lokowane w fundusze, które dostosowują politykę inwestycyjną do wieku uczestnika, tzw. „fundusze zdefiniowanej daty”. Polityka inwestycyjna funduszu zdefiniowanej daty uwzględnia konieczność ograniczania poziomu ryzyka inwestycyjnego w zależności od wieku uczestnika, w związku, z czym udziały części udziałowej i części dłużej w wartości aktywów poszczególnych funduszy na kolejnych etapach ich funkcjonowania są podporządkowane regułom określonym w ustawie o PPK. Część udziałowa odnosi się do aktywów inwestowanych w instrumenty o charakterze udziałowym, takich jak np. akcje, prawa poboru, warranty subskrypcyjne czy kwity depozytowe, Część dłużna to aktywa inwestowane w instrumenty o charakterze dłużnym, tj. np. obligacje, bony skarbowe, listy zastawne, certyfikaty depozytowe. Udział poszczególnych klas aktywów decyduje nie tylko o bezpieczeństwie gromadzonych środków, lecz także o potencjale stóp zwrotu.
