W dniach 2-8 listopada 2019 r., na zaproszenie Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego prof. dr hab. Marka Zirk-Sadowskiego, przebywali w Warszawie: prof. Mitsuaki Usui, emerytowany profesor Tokyo University of Science, wykładowca w Meiji University Graduale School of Law w Tokio oraz prof. Toshiyoshi Kashiwazaki, profesor Graduale School of Innovation Studies Tokyo Univeristy of Science, przewodniczący Japan Association of Public Finance Law. Opiekunem delegacji był prof. dr hab. Antoni Hanusz, sędzia orzekający w Izbie Finansowej Naczelnego Sądu Administracyjnego, kierownik Katedry Prawa Finansowego UMCS. Zorganizowana w stulecie nawiązania stosunków dyplomatycznych między Japonią i Polską wizyta badawcza była także krokiem w rozwoju współpracy między Katedrą Prawa Finansowego UMCS a japońskimi jednostkami naukowymi specjalizującymi się w prawie finansowym. Współpraca, w której uczestniczą pracownicy Katedry Prawa Finansowego UMCS, obejmuje wyjazdy naukowe do Tokio oraz publikacje badań w »Nihon University Comparative Law«. Ponadto w czerwcu 2019 r. prof. dr hab. Antoni Hanusz został przyjęty do Japan Association of Public Finance Law.
W dniu 4 listopada 2019 r. w sali konferencyjnej Naczelnego Sądu Administracyjnego odbyły się wykłady Panów Profesorów dla sędziów, asystentów sędziów oraz zaproszonych gości, w tym pracowników Katedry Prawa Finansowego UMCS oraz licznie zgormadzonych członków Studenckiego Koła Naukowego Prawa Podatkowego UMCS. Spotkanie rozpoczęło się od przemówienia prof. dr. hab. Antoniego Hanusza, który wprowadził w problematykę będącą przedmiotem wykładów oraz zaprezentował sylwetki prelegentów.
Jako pierwszy wykład „Prawo finansowe w Konstytucji Japonii” (Financial Law in the Constitution of Japan) wygłosił prof. Toshiyoshi Kashiwazaki. Najpierw została przedstawiona struktura norm japońskiego prawa finansowego. Istotą wykładu było zagadnienie konstytucjonalizmu i demokracji finansowej przyjętej przez Państwo Japońskie. Władza wykonawcza poddana jest bowiem silnej kontroli władzy ustawodawczej. Wedle art. 83 Konstytucji Japonii, zarządzenie finansami państwowymi wykonywane jest w sposób określony przez Zgromadzenie Narodowe. Zasada ta znajduje rozwinięcie w art. 84 Konstytucji Japonii, który stanowi, że nowe podatki mogą być wprowadzone a istniejące zmieniane tylko w drodze ustawy lub w warunkach określonych ustawą. Zasada legalizmu w japońskim prawie podatkowym może być interpretowana na trzech płaszczyznach. Po pierwsze, jako zasada wyłączności ustawy dla nakładania ciężarów publicznoprawnych. Po drugie, jako wymóg jasności tekstu normatywnego, który wpływa na możliwość poznania swoich praw i obowiązków przed podatnika. Po trzecie, jako zakaz postępowania dyskrecjonalnego przez organy administracji podatkowej, a więc działania bez podstawy i poza granicami prawa.
Z kolei prof. Mitsuaki Usui zaprezentował wykład pt. „System kontroli administracyjnej decyzji podatkowych w Japonii” (The System of Administrative Review on Taxation Decisions in Japan). Uczestnicy wykładów mogli dowiedzieć się, że w Japonii do rozpoznawania skarg od decyzji podatkowych został powołany w 1970 r. Krajowy Trybunał Skarg Podatkowych. Nie jest to jednak sąd, lecz administracyjny organ kontrolny specjalizujący się w podatkach krajowych. W Japonii nie ma bowiem kompleksowego ogólnego sądu administracyjnego. Trybunał jest częścią Krajowej Agencji Podatkowej, która podlega Ministerstwu Finansów. Natomiast przepis art. 32 Konstytucji Japonii stanowi, że nikt nie może być pozbawiony prawa dostępu do sądów. Jednak art. 76 Konstytucji Japonii zakazuje ustanawiania nadzwyczajnego trybunału. Ponadto żaden urząd lub organ władzy wykonawczej nie może otrzymać ostatecznej władzy orzekania. W konsekwencji, sądy bywają właściwe do orzekania we wszystkich sprawach administracyjnych. Podatnicy nie mogą wnosić pozwów, które podnoszą niezgodność z prawem decyzji administracyjnych bez orzeczenia w drodze uprzedniej kontroli administracyjnej. Dyskusje po wykładach obfitowały w pytania zgormadzonej publiczności. Pytania dotyczyły chociażby regulacji procedury budżetowej w ujęciu porównawczym, szarej strefy i jej przeciwdziałaniu czy zasad odpowiedzialności podatkowej.
W czasie wizyty w Warszawie goście zostali przyjęci na spotkaniu przez Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego, prof. dr hab. Marka Zirk-Sadowskiego, a także wzięli udział w spotkaniu prowadzonym przez Zastępcę Dyrektora Biura Orzecznictwa – sędziego NSA Jerzego Siegienia. W trakcie stażu Panowie Profesorowie odbyli szereg spotkań roboczych z sędzią NSA, prof. dr hab. Antonim Hanuszem, który jak wspomniano sprawował funkcję opiekuna delegacji. Ponadto goście wzięli udział w charakterze publiczności w rozprawie przed Naczelnym Sądem Administracyjnym w Wydziale I Izby Finansowej.
Goście złożyli również wizytę w Sądzie Najwyższym, gdzie zostali przyjęci przez Pierwszą Prezes SN, prof. dr hab. Małgorzatę Gersdorf, Prezesa Izby Cywilnej sędziego Dariusza Zawistowskiego, Prezesa Izby Karnej sędziego Stanisława Zabłockiego oraz Przewodniczącą Wydziału w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych sędzię Katarzynę Gonerę.
