Monika Adamczyk-Garbowska

Filolog, literaturoznawca, profesor zw. w Instytucie Neofilologii w Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Stworzony przez nią Zakład Kultury i Historii Żydów, którego była kierownikiem  w latach 2000-2011, stale współpracuje z Muzeum na Majdanku,  Ośrodkiem „Brama Grodzka – Teatr NN”, Muzeum Żydów Polskich Polin i Żydowskim Instytutem Historycznym w Warszawie oraz innymi placówkami w Polsce zajmującymi się tematyką żydowską, a także z ośrodkami zagranicznymi, tj. YIVO Institute for Jewish Research w Nowym Jorku  i Brandeis University w Waltham, Massachusetts, USA. 

Jedną z dziedzin twórczości profesor Moniki Adamczyk-Garbowskiej jest translatorstwo; tłumaczy ona literaturę z języka angielskiego i jidysz  (m.in. utwory Isaaca Bashevisa Singera, Johna Bartha, Grace Paley, A.A. Milne’a, Jakowa Glatsztejna). Przekładami zajmuje się zarówno praktycznie, jak i teoretycznie. Wyczucie językowe, bogate zaplecze teoretyczne oraz fascynacja kulturą żydowską wpływają na jakość tłumaczonych utworów. Jest m.in. wybitną znawczynią twórczości Isaaca Bashevisa Singera.

Działalność

Wykaz przekładów

Szalom Asz, Reb Szlojme Bogacz. Poemat o życiu żydowskim, Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna im. Stefana Żeromskiego, Kutno 2021.
Ojzer Warszawski, Szmuglerzy [Szmuglars], przeł. we współpracy z Magdaleną Rutą, Lublin-Sochaczew, Wydawnictwo UMCS/Stowarzyszenie „Nad Bzurą” 2018.
Mordechaj Canin, Ruiny i zgliszcza. Podróż po stu zgładzonych gminach żydowskich w Polsce [Iber sztejn un sztok], Wydawnictwo Nisza, Warszawa 2018.
Zagłada Biłgoraja. Księga pamięci. Materiały zebrane przez Abrahama Kronenberga [Churban Bilgoraj], oprac. i przeł. z jidysz i hebrajskiego Monika Adamczyk-Garbowska, Andrzej Trzciński i Marzena Zawanowska, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2009.
Tec, Nechama. Suche lzy. [Dry Tears], przeł. we współpracy z Katarzyną Mantorską, Warszawa, Baobab, 2005.
Asz, Szolem, Miasteczko [A sztedtel] (nowa redakcja anonimowego przekładu z 1911 roku), Towarzystwo Przyjaciół Janowca nad Wisłą, Janowiec nad Wisłą 2003.
Singer, Isaac Bashevis , Grosiki na raj i inne opowiadania [A Nest Egg for Paradise and Other Stories], wybór, redakcja, przedmowa i część przekładów. Muza S.A., Warszawa: 2001.
Hadda, Janet. Isaac Bashevis Singer – historia życia [Isaac Bashevis Singer: A Life], Muza, Warszawa 2001.
Shmeruk, Chone. Legenda o Esterce w literaturze polskiej i jidysz [The Esterke Story in Yiddish and Polish Literature], Oficyna Naukowa, Warszawa 2000.
Singer, Isaac Bashevis. Szatan w Goraju [Der Sotn in Goray - Satan in Goray] Z przedmową (przekład z jidysz we współpracy z ChoneShmerukiem), Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 1995. Wyd. II, poprawione z nowym posłowiem 1999, seria klasyki światowej; wydanie 3 - Muza, Warszawa 2004.
Singer, Isaac Bashevis. Spinoza z ulicy Rynkowej, Wydawnictwo „Atext”, Gdańsk 1995; wydanie 2 - Muza, Warszawa 2003.
Paley, Grace. Gdzie indziej [Somewhere Else], Wydawnictwo „Przedświt”, Warszawa 1993.
Singer, Isaac Bashevis. Późna miłość [Old Love], Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 1993.
Barth, John. Zagubiony w labiryncie śmiechu [Lost in the Funhouse], z przedmową. Wydawnictwo „Przedświt", Warszawa, 1991
Milne, A.A. Zakątek Fredzi Phi-Phi [The House at Pooh Corner]. Wydawnictwo Lubelskie, Lublin 1991
Hakluyt, Richard. Wyprawy morskie, podróże i odkrycia Anglików [Voyages], z notą od tłumacza, Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1988.
Milne, A.A. Fredzia Phi-Phi [Winnie-the Pooh], z przedmową, Wydawnictwo Lubelskie, Lublin 1986, wydanie 2 – 1991.

Członek redakcji rocznika Polin: Studies in Polish Jewry, półrocznika Studia Judaica,  kwartalnika „Akcent”.

Ze względu na znajomość tematyki i ogromny autorytet powołana na członka: 

• Rady Programowej Żydowskiego Instytutu Historycznego im. Emanuela Ringelbluma w Warszawie (od 2013 do 2017 r, II kadencja od 2021-), 
• Stałego Komitetu do Spraw Dialogu Religijnego z Judaizmem przy Konferencji Episkopatu Polski (od 2006 r.), 
• Rady Programowej Towarzystwa „Otwarta Rzeczpospolita” 
• Rady Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki (od. 2016 r.)
• Rady Naukowej Seminarium Doktorskiego w Muzeum Polin w Warszawie (od 2015 r.; 2018-2021 – Przewodnicząca)
• Komitetu Nauk o Literaturze PAN (od 2020 r.) 

Autorka ponad 300 książek, artykułów, przekładów i recenzji. 

Opublikowała m.in.:

Polska Isaaca Bashevisa Singera – rozstanie i powrót (1994)
Contemporary Jewish Writing in Poland. An Anthology (2001, z Antonym Polonskym),
Odcienie tożsamości. Literatura żydowska jako zjawisko wielojęzyczne (2004),
Kazimierz vel Kuzmir. Miasteczko różnych snów (2006)
Tam był kiedyś mój dom… Księgi pamięci gmin żydowskich (2009, z Adamem Kopciowskim i Andrzejem Trzcińskim),
Następstwa zagłady Żydów. Polska 1944-2010 (2011, z Feliksem Tychem; wersja w jęz. ang. Jewish Presence in Absence. The Aftermath of the Holocaust in Poland, 1944-2010, 2014).

Wybrane stypendia zagraniczne

• Ina Levine Invitational Senior Scholar w United States Holocaust Memorial Museum w Waszyngtonie  – 2006/7
• Vivian Lefsky Memorial Fellowship w YIVO Institute for Jewish Research – wrzesień/październik 2002
• Stypendium Fulbrighta na rok akademicki 1998/9 - Brandeis University, Waltham, Mass., USA
• Stypendium American Council of Learned Societies - visiting scholar w Center for American Culture Studies, Columbia University oraz w YIVO Institute for Jewish Research, Nowy Jork, rok akademicki 1988/89
• Corpus Christi College, Oxford - visiting fellow w ramach Hospitality Scheme for Polish Scholars – lipiec 1988

Stypendia i granty krajowe

• Subsydium profesorskie Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej, program „Mistrz”  –  2006-2010 
• 2004-2007 –  grant nr 1 H01C 035 27 pt. „Księgi pamięci (izkor bicher) jako źródło wiedzy o  historii i kulturze polskich Żydów”
• 2001-2004 – grant nr 5H01C 060 21 pt. „Kazimierz vel Kuzmir – Kazimierz Dolny w zapisach literatury polskiej i jidysz”

Wykłady/wystąpieniana zaproszenie w Polsce i zagranicą

• Webinarium “30 years on: Perceptions of Isaac Bashevis Singer’s Works in the World Today” – 2021 (Program PDF) (podziękowania)
• Zentrum Jüdische Studien Berlin-Branderburg - 2015
• Muzeum Żydowskie w Oslo - 2015
• Muzeum Żydowskie w Thornheim, Nowegia - 2014
• Uniwersytet w Lind, Szwecja  - 2013
• Instytut Polski w Tel Avivie – seria wykładów w różnych miastach Izraela – 2008
• Ina Levine Annual Lecture w Muzeum Holokaustu  w Waszyngtonie – 2007    
• Żydowski Instytut Historyczny w Warszawie – 1991, 1997, 2004
• Uniwersytet Łódzki – październik 2003, luty 2010
• Fundacja Judaica w Krakowie – listopad 2003, listopad 2007, październik 2009
• YIVO Institute for Jewish Research w Nowym Jorku -  marzec 1989, październik 2002
• Konsulat RP w Chicago – czerwiec 2001
• Princeton University – marzec 1999
• Harvard University – grudzień1998
• University of Wisconsin w Milwaukee – marzec 1999
• Reed College, Portland, Oregon – kwiecień1999
• University of Texas, Austin – luty 1999
• University of Michigan w Ann Arbor – marzec 1999
• Central Connecticut State University – listopad 1998

Laureatka wielu nagród i wyróżnień

• Honorowy dyplom Ambasady Izraela za zasługi dla ocalania miejsc związanych z historią Żydów polskich (2004) (PDF)
• Nagroda naukowa im. Jana Karskiego i Poli Nireńskiej przyznana przez YIVO Institute for Jewish Research w Nowym Jorku za badania w dziedzinie literatury jidysz (2004) (PDF)
• Medal Honorowy „Powstania w Getcie Warszawskim” przyznany przez „Stowarzyszenie Żydów Kombatantów i Poszkodowanych w II Wojnie Światowej” za działalność społeczną i naukową (2005) ) (PDF)
• 2016 - Nagroda im. Ireny Sendlerowej 
• Medal Unii Lubelskiej (2017) (medal - dyplom)
• Medal 700-lecia Miasta Lublin (2018) (dyplom)
• Medal Wschodniej Fundacji Kultury „Akcent” (2020) (Medal - dyplom)