Poemat Lublinie, moje święte miasto na muralu
Poemat Jakowa Glatsztejna wykorzystano w muralu, znajdującym się w centrum miasta, obok galerii handlowej i jest widoczny z chodnika i z dachu galerii. To ważny punkt trasy turystycznej Lublina, dotyczącej żydowskiej obecności w mieście. Jako zjawisko artystyczne pojawił się w mediach, funkcjonuje w sieci. Dzięki przekładowi M. Adamczyk-Garbowskiej wybitny poeta tworzący w jidysz wszedł do społecznej świadomości lublinian, turystów z Polski i świata.
Informacje wstępne
Przekład poematu ukazał się po raz pierwszy w „Scriptores. Pamięć. Miejsce. Obecność” nr 1 (2003), s. 187, periodyku wydawanym w Lublinie przez Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN" i Stowarzyszenie „Brama Grodzka”. Pismo zamieszcza artykuły z zakresu historii, literatury i kultury. Następnie został zamieszczony w tomie Pięć wieków poezji o Lublinie. Antologia, wybór, opracowanie i wstęp Waldemar Michalski, Wschodnia Fundacja Kultury „Akcent”, Lublin 2015, s. 119-120.
1. Projekt szlaku upamiętniającego granice getta w Lublinie
W 2016 roku przygotowano projekt szlaku upamiętniającego granice getta w Lublinie oraz drogi, która wiodła Żydów z synagogi Maharszala na lubelski Umschlagplatz, skąd byli wywożeni do obozu zagłady w Bełżcu. W projekcie uwzględniono również działania edukacyjne przeznaczone dla szkół. Informacje o projekcie przekazywane były na antenie Radia Lublin, a także na stronie internetowej Radia Lublin.
2. Film o idei muralu
W roku 2016 wzdłuż brzegów rzeki Czechówki (w centrum Lublina, przy Zamkowych Tarasach) odsłonięty został 100-metrowy mural dokumentarny oparty na kolekcji archiwalnych zdjęć Stefan Kiełszni pokazujących przedwojenne życie społeczności żydowskiej. Ważną częścią muralu jest przetłumaczony przez prof. Monikę Adamczyk-Garbowską poemat Jakowa Glatsztejna Lublinie, moje święte miasto. Dzięki wprowadzeniu tekstu utworu na oglądany zarówno przez turystów, jak i mieszkańców Lublina na co dzień mural, popularyzowana jest twórczość poety, a także wzrasta świadomość kulturowego znaczenia Żydów w historii miasta. Ideę muralu popularyzuje film pokazujący jego powstanie i kształt artystyczny – film dostępny w sieci (do listopada 2021 roku 4,9 tys. wyświetleń)
3. Mural w prasie i w sieci
Informacje o powstawaniu muralu, a także o znajdującym się na nim wierszu przetłumaczonym z jidysz na język polski przez prof. Monikę Adamczyk-Garbowską pojawiały się w prasie i na portalach informacyjnych ("Gazeta Wyborcza", onet.pl, dzieje.pl), dzięki czemu urodzony w Lublinie żydowski poeta zaczął funkcjonować w świadomości zbiorowej mieszkańców Lublina oraz osób odwiedzających miasto. Zdjęcia muralu udostępniono także na stronie Lubelskie Murale na portalu Facebook.
4. Znaczenie poematu dla pamięci o nieistniejącym mieście
Informacje o muralu jako sposobie upamiętnienia Zagłady oraz znaczeniu przetłumaczonego przez prof. Monikę Adamczyk-Garbowską poematu znalazły się w artykule napisanym przez Martę Kubiszyn, Joannę Zętar, omawiającym sposoby upamiętniania Zagłady pod tytułem „Miasto po Zagładzie. Dzielnica żydowska w Lublinie i jej upamiętnienia” („Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2018, t. 14). „Przejmujący, elegijny utwór autorstwa pochodzącego z Lublina żydowskiego poety piszącego w jidysz, Jakuba Glatsztejna, wypisany białymi drukowanymi literami na czarnym tle, w dwóch kolumnach, rozdzielonych planem Podzamcza to drugi element narracji budowanej za pośrednictwem muralu. Autor – kreśląc poetycki obraz żydowskiego Lublina i zwracając uwagę na historyczne znaczenie miasta dla dziejów polskich Żydów, ukazuje jednocześnie Lublin jako „święte miasto” i jako „miasto-cmentarz”, będące „grobem całego narodu żydowskiego” i symbolem zgładzonego świata, którego „nikt już nigdy nie od-buduje”.
5. Koncepcja artystyczna muralu
Pełna relacja dotycząca koncepcji artystycznej muralu, a także tekst poematu zamieszczona na często odwiedzanej stronie Teatru NN.
6. Film o muralu w serwisie YouTube
W 2018 roku zrealizowano, dostępny w sieci, film pokazujący kształt artystyczny muralu, a także pozwalający zapoznać się z przetłumaczonym przez prof. Monikę Adamczyk-Garbowską poematem Jakowa Glatsztejna Lublinie, moje święte miasto.
7. Niedługo ukaże się nakładem Warsztatów w Lublinie tom wierszy Glatsztejna "Dobranoc, świecie. Wybór poezji" ze wstępem Moniki Adamczyk-Garbowskiej i jej przekładami (w tym poematu Lublinie, moje święte miasto) obok przekładów innych tłumaczy. 27 czerwca odbył się panel dyskusyjny z okazji 50 rocznicy śmierci Glatsztejna i zapowiadający wydanie tego tomu, który był transmitowany na żywo na Facebooku Wschodniego Ekspresu i Warsztatów Kultury (375 wyświetleń).
