W dniach 15-17 maja 2024 r. w Nałęczowie odbyła się międzynarodowa konferencja naukowa „W obliczu tragedii – redefinicja wartości? EUROJOS XVI” współorganizowana przez Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk, Instytut Językoznawstwa i Literaturoznawstwa Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie oraz Fundację Slawistyczną.
W spotkaniu uczestniczyło blisko 50 badaczy z 10 krajów – z Austrii, Belgii, Bułgarii, Chorwacji, Czech, Litwy, Macedonii Północnej, Polski, Serbii i Ukrainy.
Wśród nich byli przedstawiciele 11 zagranicznych ośrodków naukowych (m.in. Uniwersytetu w Gandawie, Uniwersytetu Karola w Pradze, Wołyńskiego Uniwersytetu Narodowego im. Łesi Ukrainki w Łucku, Instytutu Języka Chorwackiego, Instytutu Języka Bułgarskiego Bułgarskiej Akademii Nauk, Uniwersytetu Wiedeńskiego, Uniwersytetu Wileńskiego, Uniwersytetu w Nowym Sadzie) oraz 12 ośrodków krajowych (m.in. Uniwersytetu Gdańskiego, Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Uniwersytetu Wrocławskiego, KUL, Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie, Uniwersytetu Śląskiego, Uniwersytetu w Siedlcach, Instytutu Języka Polskiego PAN, Instytutu Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN, Instytutu Slawistyki PAN).
Wysłuchano ponad 40 referatów w językach polskim, ukraińskim, rosyjskim, serbskim, bułgarskim, czeskim i angielskim. Ich autorzy dążyli do zdiagnozowania specyficznego rozumienia określonych wartości ‒ traktowanych jako koncepty kulturowe ‒ przez użytkowników poszczególnych języków. Omawiane były takie pojęcia, jak ojczyzna, zdrowie, rodzina, tolerancja, wolność, sprawiedliwość, solidarność, szacunek, dom. Referenci poszukiwali odpowiedzi na pytania o trwałość i stabilność tych wartości w sytuacjach krytycznych zarówno w wymiarze indywidualnym, jak i zbiorowym.
Zgodnie z założeniami projektu EUROJOS analizowano wartości podzielane nie tylko przez poszczególne narody słowiańskie, ale też przez ich bliższych i dalszych sąsiadów. Dlatego też na spotkaniu prezentowano opracowania dotyczące konceptów w języku angielskim, francuskim, hiszpańskim, litewskim i niemieckim. Przedstawiano wyniki ankiet przeprowadzonych m.in. wśród respondentów w Hiszpanii, Polsce, Ukrainie, na Białorusi i na Litwie. Uwagę poświęcono również zagadnieniom etymologicznym. Dr hab., prof. IS PAN Mariola Jakubowicz podjęła próbę ustalenia pierwotnych znaczeń wybranych nazw wartości w leksyce prasłowiańskiej. 17 maja odbyło się otwarte posiedzenie redakcji Leksykonu aksjologicznego Słowian i ich sąsiadów prowadzone przez kierownika konwersatorium EUROJOS prof. dr hab. Stanisławę Niebrzegowską-Bartmińską. Na spotkaniu omówiono plan pracy nad kolejnymi tomami Leksykonu, przede wszystkim nad tomem zdrowie, który jest już znacząco zaawansowany, a także nad tomami tolerancja, ojczyzna, sprawiedliwość, solidarność, naród i dusza. W konferencji oraz w spotkaniu redakcyjnym obok doświadczonych badaczy uczestniczyli młodzi pracownicy nauki, doktoranci i magistranci.
Materiały konferencji są dostępne na stronie.
Projekt dofinansowany ze środków budżetu państwa, przyznanych przez Ministra Edukacji i Nauki w ramach Programu „Doskonała nauka II”.
Tekst: Dorota Pazio-Wlazłowska
