Milczący świadkowie czy aktywni uczestnicy? Wzorce zaangażowania dzieci i młodzieży w lokalne współrządzenie w Polsce i Finlandii

Informacje ogólne

Tytuł projektu: Milczący świadkowie czy aktywni uczestnicy? Wzorce zaangażowania dzieci i młodzieży w lokalne współrządzenie w Polsce i Finlandii (Silent witnesses or active participants? Patterns of children and youth engagement in local governance in Poland and Finland)

Nr rejestracyjny: 2021/41/B/HS5/02899

Jednostka realizująca: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Wydział Politologii i Dziennikarstwa

Przyznana kwota: 437 833 PLN

Rozpoczęcie projektu: 2022-01-21

Zakończenie projektu: 2025-01-20

Instytucja finansująca: Narodowe Centrum Nauki (informacja o projekcie na stronie NCN - LINK).

Zespół badawczy

  • Dr hab. Katarzyna Radzik-Maruszak, prof. UMCS (kierownik projektu) - Instytut Nauk o Polityce i Administracji UMCS
  • Dr Anna Kołomycew - Instytut Nauk o Polityce (Uniwersytet Rzeszowski)
  • Dr Pauliina Lehtonen - Faculty of Social Sciences (Tampere University, Finland)
  • Dr Elżbieta Szulc-Wałecka - Instytut Nauk o Polityce i Administracji UMCS

Ulotka z informacjami o zespole i projekcie [ENG]

Informacje szczegółowe - cele projektu, planowane badania

[Information in English]

Celem projektu jest zbadanie motywacji, instrumentów, jak również rezultatów uczestnictwa dzieci i młodzieży w procesie lokalnego współrządzenia w dwóch państwach europejskich – Polsce i Finlandii. Państwa te egzemplifikują odmienne tradycje społeczne, kulturowe oraz prawno-instytucjonalne, jak również posiadają zróżnicowane modele samorządu terytorialnego, odpowiednio północny/nordycki i środkowowschodnio europejski, co wpływa na rozumienie partycypacji obywatelskiej, jak również oddziałuje na sposób w jaki obywatele włączani są w sprawy publiczne. Zainteresowanie polsko-fińskiego zespołu badawczego tematyką partycypacji młodego pokolenia wynika z kilku powodów:

1. Uczestnictwo dzieci i młodzieży w procesach współrządzenia – przynajmniej w założeniach instytucji i organizacji międzynarodowych – jest współcześnie standardem. Wątpliwości budzi jednak praktyczne wdrażanie tych regulacji, w tym to na ile rekomendacje przekładają się na rzeczywiste działania podejmowane w życiu publicznym.

2. Wyniki badań wskazują, że wczesne zaangażowanie obywatelskie stymuluje przyszłą aktywność polityczną (Lichterman 2005). Jednak pomimo coraz większego zainteresowania wdrażaniem mechanizmów partycypacyjnych, dzieci i młodzież są wciąż grupą narażoną na wykluczenie społeczne. Wynika to zarówno ze sposobu postrzegania ich obywatelskości, jak i problemów jakie nastręcza praktyczne angażowanie ich w procesy decyzyjne. Dlatego budowanie postaw obywatelskich i tworzenie wzorowych form zaangażowania dzieci i młodzieży jest tak ważne. Kwestia ta wydaje się mieć jeszcze większe znaczenie w czasie pandemii oraz w realiach postpandemicznych, w których dzieci i młodzież zmagają się ze społeczną izolacją.

3. Dzieci i młodzież to grupa, która będzie w przyszłości odpowiedzialna za podejmowanie decyzji dotyczących spraw publicznych o zasięgu europejskim, krajowym i lokalnym. W związku z tym, istotne jest zidentyfikowanie i zdiagnozowanie sposobu funkcjonowania mechanizmów zaangażowania dedykowanych dzieciom i młodzieży. Ich sprawne działanie stanowi nie tylko „laboratorium lokalnej demokracji”, ale także kształtuje przyszłe postawy obywatelskie.

4. Ignorowanie potencjału dzieci i młodzież jako interesariuszy sfery publicznej oraz kwestionowanie ich ‘eksperckiej’ roli w zakresie spraw publicznych, może przekładać się na jakość świadczonych usług publicznych i ich niedopasowanie do oczekiwań odbiorców, którymi są właśnie młodzi. Lekceważące nastawienie do młodego pokolenia, przekłada się także na trwałe zniechęcenie tej grupy do uczestnictwa w sprawach publicznych oraz negatywne postrzeganie władz. Takie podejście skutkuje nieodwracalną utratą kapitału społecznego, który niewykorzystany może skumulować się w innych obszarach życia społecznego.

5. Ponadto, zespół chce zweryfikować, na ile niezwykle popularne w ostatnich latach demokratyczne innowacje adresowane do dzieci i młodzieży, faktycznie przekładają się na wdrażanie zmian w sferze publicznej i jakie są rzeczywiste powody ich stosowania przez władze lokalne. Istotne będzie również określenie na ile demokratyczne innowacje mają charakter uniwersalny i czy mogą być skalowane.


Planowane badania obejmują: 1) poznanie kontekstu partycypacji dzieci i młodzieży w obu państwach na podstawie analizy międzynarodowych, krajowych i lokalnych aktów prawnych; 2) analizę danych zastanych dotyczących zaangażowania dzieci i młodzieży na poziomie lokalnym; 3) przeprowadzenie jakościowych badań empirycznych, w tym a) paneli eksperckich, w których udział wezmą reprezentujący różne dyscypliny specjaliści z Polski i Finlandii, b) częściowo ustrukturyzowanych wywiadów z osobami odpowiedzialnymi za włączanie dzieci i młodzieży w lokalne procesy decyzyjne c) częściowo ustrukturyzowanych wywiadów z młodzieżą d) obserwacji podczas wydarzeń lokalnych angażujących dzieci i młodzież.

Badania empiryczne będą realizowane w wybranych gminach w Polsce i w Finlandii (studia przypadków). Efekty projektu widoczne będą zarówno w sferze teoretycznej, metodologicznej, jak i praktycznej. Wyniki badań pozwolą na zweryfikowanie założeń dotyczących uczestnictwa dzieci i młodzieży w procesie lokalnego współrządzenia. Opracowany zostanie katalog ról i funkcji pełnionych przez dzieci i młodzież w local governance, a także teoretyczny model zakresu i poziomu ich uczestnictwa. Z uwagi na międzynarodowy charakter badań, ich wyniki pozwolą także na poznanie i porównanie specyfiki zmian zachodzących w europejskich administracjach lokalnych.

Dzięki analizie wybranych studiów przypadku, odzwierciedlających różne konteksty i uwarunkowania, możliwe będzie również porównanie mechanizmów warunkujących udział dzieci i młodzieży w lokalnym współrządzeniu oraz wypracowanie rekomendacji dla lokalnych polityków, urzędników, członków organizacji pozarządowych, animatorów życia społecznego oraz nauczycieli, którzy są zazwyczaj katalizatorami i promotorami partycypacji dzieci i młodzieży

Efekty projektu

Publikacja pt. Inclusion as ownership in participatory budgeting: facilitators' interpretations of public engagement of children and youth, Critical Policy Studies 2023 - LINK