Instytut Nauk o Polityce i Administracji

Nauka o polityce (politologia) – nauka empiryczna i społeczna, zajmująca się prawami rządzącymi rzeczywistością, badająca zjawiska i procesy polityczne. Rangę odrębnej dyscypliny naukowej na poziomie akademickim politologia zyskała na przełomie XIX i XX wieków. Korzenie nauki o polityce sięgają jednak starożytności, zawdzięczając wiele pracom Arystotelesa i Platona poświęconych teoretycznej refleksji nad państwem i polityką. Późniejszy okres intensywnego rozwoju przypada na czasy Oświecenia, kiedy powstają teorie suwerenności narodu oraz studia nad władzą, w tym nad formą sprawowania i podziału władzy. Początki polskiej politologii przypadają na początek XX wieku, kiedy we Lwowie powstała Szkoła Nauk Politycznych (1902), zaś na Uniwersytecie Jagiellońskim założono Polską Szkołę Nauk Politycznych (1912). Wraz z rozwojem szkolnictwa wyższego w Lublinie w okresie międzywojennym pojawia się także zainteresowanie naukami politycznymi, które ukonstytuowały się w Lubelską Szkołę Politologiczną na przełomie lat 60-ch i 70-ch.

Naukom o polityce towarzyszy zróżnicowanie metodologiczne. Politologia dysponuje własnym zestawem metod badawczych, ale najczęściej adaptując metody wykorzystywane w innych dyscyplinach naukowych z dziedziny nauk społecznych.

Przedmiot zainteresowań współczesnej politologii jest zróżnicowany i wielowymiarowy. Spośród dominujących współcześnie kierunków poszukiwań badawczych można nadmienić: 1) zachowania polityczne, 2) instytucje i organizacje polityczne, 3) opinia publiczna i kultura polityczna, 4) podmiotowość polityczna, 5) zmiany polityczne, 6) stosunki międzynarodowe, 7) zarządzanie państwem i polityki publiczne.

W strukturze dyscypliny można wyróżnić podstawowe nurty badawcze: 1) teorie polityki, 2) aksjologia polityczna i 3) teoria systemów politycznych. Ponadto w ramach nauk o polityce tradycyjnie wiele uwagi poświęcano kwestiom polityki publicznej, administracji publicznej i komunikowania politycznego. W Polsce w dziedzinie nauk społecznych począwszy od 2018 roku funkcjonuje dyscyplina nauki o polityce i administracji[1]. 

Instytut Nauk o Polityce i Administracji na Wydziale Politologii i Dziennikarstwa UMCS kontynuuje tradycje Lubelskiej Szkoły Politologicznej prowadząc badania w zakresie teorii polityki, systemów politycznych, polskiej myśli politycznej, ruchów politycznych, marketingu i komunikowania politycznego, praw człowieka i badań etnicznych, stosunków międzynarodowych, bezpieczeństwa narodowego i administracji publicznej. Ilościowy i jakościowy dorobek naukowy Lubelskiej Szkoły Politologicznej przyniósł jej uznanie w kraju i zagranicą. Wyróżnieniem lubelskiej politologii było powierzenie UMCS w Lublinie organizacji IV Ogólnopolskiego Kongresu Politologii we wrześniu 2018 roku („Państwo w czasach zmiany”).

Aktualnie proces badaczy w Instytucie Nauk o Polityce i Administracji jest skoncentrowany w ramach poszczególnych katedr. 

Badania prowadzone w Instytucie Nauk o Polityce i Administracji wyróżnia kilka cech. Po pierwsze, jest to specyfika potencjału kadrowego, który na przestrzeni lat zmieniał się od dominacji osób z różnym wykształceniem, adaptujących się do myślenia politologicznego, do obecnej dominacji osób z wykształcenie politologicznym. Umożliwia to podejmowanie wielodyscyplinarnych badań z dążeniem do zachowania tożsamości dyscypliny. Po drugie, jest to podejmowanie unikalnych w badaniach politologicznych w Polsce tematów badawczych jak Polonia, Arktyka w stosunkach międzynarodowych, ewolucja dyplomacji, marketing polityczny, religia i polityka, performatyzacja codzienności, bezpieczeństwo międzynarodowe w Europie Środkowej i Wschodniej, oddziaływania propagandy i dezinformacji, polityka rozwoju lokalnego i inne. Po trzecie, obok troski o oryginalność i innowacyjność przedmiotu badań,  ich istotnym wyróżnikiem jest troska o poprawność teoretyczną i metodologiczną włącznie z poziomem filozofii nauki, o zgodność z tożsamością dyscyplin, w których badania są prowadzone.

Wzmacnianiu pozycji naukowej Instytutu Nauk o Polityce i Administracji Wydziału Politologii i Dziennikarstwa UMCS służą wydawane czasopisma: „Annales”, sectio K, Politologia (od 1994 r.), „Teka  Politologii i Stosunków Międzynarodowych” (od 2006 r.), „Annales” sectio M, Sectio M: Balcaniensis et Carpathiensis (od 2015 r.) oraz „Wschód Europy. Studia humanistyczno-społeczne” (od 2015 r.).

Wyniki badań prezentowane są w licznych monografiach autorskich i czasopismach. Potwierdzeniem wysokiej pozycji naukowej pracowników Instytutu Nauk o Polityce i Administracji UMCS i prowadzonych w Instytucie badań jest członkostwo w krajowych i zagranicznych organizacjach i towarzystwach naukowych m.in.: International Political Science Association (IPSA), Polskie Towarzystwo Nauk Politycznych (PTNP), Polskie Towarzystwo Studiów Międzynarodowych (PTSM).

Umiędzynarodowianie badań naukowych w Instytucie Nauk o Polityce i Administracji polega m. in. na zwiększaniu liczby partnerów zagranicznych, zwiększaniu liczby publikacji w językach obcych w tym także tych publikowanych poza granicami Polski, organizowaniu i uczestnictwie w międzynarodowych konferencjach i projektach badawczych, pozyskiwaniu stypendiów zagranicznych fundacji, wydawaniu czasopism, w których zamieszczane są artykuły w językach obcych i autorów zagranicznych, członkostwie w międzynarodowych towarzystwach naukowych oraz pełnieniu funkcji eksperta w instytucjach międzynarodowych czy zagranicznych uczelniach jak Kijowski Uniwersytet Narodowy im. Tarasa Szewczenki, Czerniowiecki Uniwersytet Narodowy im. Jurija Fed’kowycza. Pracownicy Instytutu realizują międzynarodowe projekty badawczych m. in. finansowane ze środków Ministerstwa Nauki Republiki Słowacji, Polskiego Instytutu w Kijowie, współpracują z Uniwersytetem im. Jana Gutenberga w Moguncji, z Tbiliskim Uniwersytetem Państwowym, Instytutem Stosunków Międzynarodowych Kijowskiego Uniwersytetu Narodowego im. Tarasa Szewczenki oraz Woroneskim Uniwersytetem Państwowym.

Instytut systematycznie powiększa liczbę zagranicznych partnerów i działa na rzecz budowy sieci takich partnerów. Ze względu na położenie geopolityczne „tradycyjnym” obszarem współpracy z uczelniami partnerskimi jest obszar poradziecki. Tu w największej liczbie partnerami są uczelnie ukraińskie, a następnie rosyjskie i białoruskie. Systematycznie zwiększana jest liczba partnerów w Kazachstanie i Gruzji. Rozwijane są kontakty z uczelniami w Europie Zachodniej. Intensywnie rozwijana jest współpraca z uczelniami w Ameryce Południowej. Jednym z priorytetów staje się pozyskiwanie partnerów w państwach Grupy Wyszehradzkiej, państwach Dalekiego Wschodu w tym na  Tajwanie. Umiędzynarodowieniu ulega także aktywność publikacyjna pracowników Instytutu.