Skarbowe papiery wartościowe o łącznej wartości nominalnej 7 500 000 zł otrzymał Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. 11 kwietnia br. w Bibliotece Głównej UMCS odbył się briefing prasowy w tej sprawie z udziałem sekretarzy stanu w Ministerstwie Finansów – Artura Sobonia i Sebastiana Skuzy, a także władz UMCS – rektora prof. Radosława Dobrowolskiego, prorektora ds. ogólnych dr. hab. Arkadiusza Berezy, prof. uczelni oraz kanclerz Grażyny Elżbiety Fiok.
Na wstępie rektor UMCS prof. Radosław Dobrowolski podkreślił: Bardzo się cieszę, że mogę powitać Państwa w szczególnym miejscu, Bibliotece Głównej UMCS i jednocześnie na wydarzeniu, które otwiera nową perspektywę finansową związaną z przebudową wnętrza tego obiektu. Wchodząc do budynku, można zauważyć odnowioną fasadę, poddaną termomodernizacji. Warto przypomnieć, że w latach 2017-2018, dzięki dofinansowaniu z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, została dokonana przebudowa zewnętrznej tkanki budynku, natomiast całe wnętrze biblioteki czekało na ten nowy etap finansowania od 1968 roku. W związku z tym chciałbym podziękować, że znalazły się środki, aby dokończyć ten pierwotny pomysł dotyczący kompleksowej przebudowy funkcjonalnej gmachu Biblioteki Głównej Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie.
Minister Artur Soboń dodał: To szczególny moment, jesteśmy w centrum akademickiego Lublina, w największej bibliotece w mieście, posiadajacej charakter nie tylko naukowy, ale także publiczny. Jest to także miejsce będące symbolem lubelskiego modernizmu, tego powojennego. Biblioteka Główna UMCS to również obiekt, który architektonicznie stanowi część tożsamości miasta Lublin. Dzisiejsza decyzja przekazania 7,5 mln zł w postaci skarbowych papierów wartościowych na współfinansowanie tego projektu oznacza, że będziemy mieli w tym miejscu obiekt nie tylko unikatowy jeśli chodzi o zasoby, ale także supernowoczesny i funkcjonalny, z którego uniwersytet będzie dumny i który będzie służył studentom, pracownikom naukowym oraz wszystkim tym, którzy korzystają z zasobów bibliotecznych. (...) Wspieranie potrzeb akademickiego Lublina, budowa tożsamości, infrastruktury, potencjału lubelskich uczelni, to coś, co jest także dla nas, lokalnych polityków, zobowiązaniem i cieszę się, że mogłem w tym projekcie wspólnie z panem ministrem Sebastianem Skuzą uczestniczyć.
Minister Sebastian Skuza wyraził radość z ponownej obecności w Lublinie oraz wspomniał prace nad wcześniejszą inwestycją uczelni – kampusem zachodnim. Dodał także: Cieszę się, że znowu możemy wspomóc uniwersytet, który tak znakomicie się rozwija. Gratuluję również całej społeczności akademickiej wspaniałych wyników ewaluacji, za którymi idą również środki finansowe. To dodatkowe wsparcie w postaci 7,5 mln zł obligacji od pana premiera przeznaczone będzie na inwestycje w budynku, w któym się własnie znajdujemy. Myślę, że w tej decyzji premiera przejawia się kwestia zarówno dbałości o inwestycje, jak i o rozwój nauki oraz ideę zrównoważonego rozwoju.
Pani kanclerz Grażyna Elżbieta Fiok podkreśliła, że jeszcze w kwietniu tego roku zostanie uruchomiona procedura przetargowa wyłaniająca wykonawcę robót budowlanych: Mam nadzieję, że już latem rozpoczniemy prace dotyczące przebudowy biblioteki. Potrwają one około dwóch lat. Przedsięwzięcie to stanowi duże wyzwanie, biorąc pod uwagę m.in. liczbę woluminów, które posiadamy w swoich zasobach oraz kwestię logistyki i relokacji naszego księgozbioru, a także dbałość o to, żeby biblioteka była nadal otwarta dla czytelników. Żeby zobrazować skalę inwestycji, kanclerz uczelni poinformowała, że powierzchnia budynku wynosi ponad 10 tys. m2, zaś jego kubatura – to ponad 30 tys. m3.
Biblioteka Główna UMCS stanowi nieodłączny element krajobrazu miasteczka akademickiego. Ten ikoniczny gmach, zaprojektowany przez lubelskiego architekta Tadeusza Witkowskiego, prezentuje ogromną wartość architektoniczną i jest przykładem powojennego modernizmu w Lublinie. Biblioteka Główna UMCS ma także niebagatelne znaczenie dla miasta i regionu, udostępniając swoje zbiory zarówno studentom i naukowcom, jak również wszystkim mieszkańcom Lubelszczyzny. Jest to największa tego typu jednostka w województwie lubelskim posiadająca księgozbiór liczący ponad 1,8 mln woluminów, z czego 280 tys. stanowią zbiory specjalne.
Na przełomie 2017 i 2018 roku zewnętrzna część obiektu przeszła gruntowną modernizację. W ramach przedsięwzięcia dofinansowanego m.in. przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej wykonano wówczas termomodernizację budynków tzw. nowej i starej części Biblioteki wraz z dociepleniem ścian zewnętrznych i stropodachów, wymianą stolarki okiennej i drzwiowej oraz instalacją centralnego ogrzewania. Całkowity koszt przedsięwzięcia wyniósł ponad 4 mln zł. Efekty tych działań zostały docenione w konkursie Fasada Roku, w którym zmodernizowany gmach Biblioteki Głównej UMCS wygrał rywalizację w kategorii „Najlepsza termomodernizacja 2018 roku”.
Wewnątrz budynku nie było prowadzonych większych prac remontowych od momentu powstania obiektu, tj. od 1968 roku. Dzięki środkom własnym oraz wsparciu ministerialnemu, w niedalekiej przyszłości również wnętrza obiektu doczekają się gruntownej modernizacji zaplanowanej w dwóch obszarach.
W ramach pierwszego obszaru unowocześnimy i dostosujemy infrastrukturę biblioteczną do współczesnych standardów obiektów użyteczności publicznej, a także zapewnimy optymalne warunki lokalowo-techniczne, m.in. dzięki odpowiedniej aranżacji przestrzeni i wyposażeniu budynku. Poprzez tego rodzaju działania zwiększy się poziom atrakcyjności świadczonych usług bibliotecznych, a sam obiekt zostanie dostosowany do potrzeb osób z niepełnosprawnościami i standardów p.poż. W ramach prac powstanie dodatkowa powierzchnia dająca możliwość pozyskiwania i udostępniania większej liczby woluminów. Przewidujemy także nową aranżację wydzielonych przestrzeni na spotkania autorskie czy do pracy indywidualnej lub grupowej (tzw. strefy coworkingowe).
Uatrakcyjnienie form dostępności do zbiorów bibliotecznych, takich jak czytelnia z wolnym dostępem czy też infrastruktura uniezależniająca możliwość oddania i pozyskania książek od godzin pracy biblioteki (instalacja książkomatu umożliwiającego czytelnikom wypożyczenie i zwrot książek o każdej porze) przyczyni się to do wzrostu zainteresowania czytelnictwem.
W ramach drugiego obszaru poszerzymy i udoskonalimy proces cyfryzacji i digitalizacji zasobów bibliotecznych prowadzony w ramach działalności Biblioteki Głównej UMCS. W zmodernizowanej części budynku zlokalizowana zostanie część infrastruktury technicznej służącej zarówno Bibliotece, jak i całej Uczelni, tj. dedykowana usługom bibliotecznym serwerownia, węzły sieci komputerowej oraz sieci LubMAN, a także inne usługi teletechniczne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania obiektu. Poszerzymy również dostęp otwarty do zasobów bibliotecznych, które znajdują się w procesie digitalizacji lub zostaną poddane cyfryzacji. Zwiększymy liczbę publikacji dostępnych w formie cyfrowej. W ramach planowanych prac wykonamy całkowicie nową infrastrukturę teleinformatyczną, która w pełni wykorzysta uruchomiony w 2022 roku nowoczesny zintegrowany system biblioteczny oparty o rozwiązanie ALMA oraz repozytorium cyfrowe publikacji naukowych funkcjonujące na UMCS pod nazwą Baza Wiedzy.
Za projekt aranżacji przestrzeni gmachu Biblioteki Głównej UMCS odpowiada Przedsiębiorstwo Wielobranżowe – Pracownia Projektowa „MAXPOL” Grażyna Bogusiewicz. W lutym br. Uczelnia uzyskała pozwolenie na budowę, a aktualnie trwają prace końcowe przy wykonywaniu wielobranżowych projektów wykonawczych. Jeszcze w tym miesiącu planujemy ogłoszenie przetargu na wykonawcę robót budowlanych.
Kosztorys planowanych prac remontowych i modernizacyjnych szacowany jest na 39 mln zł. Uczelnia posiada środki własne na sfinansowanie powyższego zadania w wysokości 15 mln zł oraz środki pochodzące z subwencji inwestycyjnej Ministerstwa Edukacji i Nauki w kwocie 6,5 mln zł. W ramach dofinansowania inwestycji związanych z kształceniem, złożyliśmy także wniosek o dofinansowanie na kwotę 10 mln zł na rok 2024. Wraz z aktualną informacją o uzyskaniu dodatkowych 7,5 mln zł w formie skarbowych papierów wartościowych, łączna suma ww. środków pozwoli na domknięcie budżetu tej inwestycji.
Planowany termin zakończenia modernizacji to rok 2025. Co istotne, mimo prowadzonych prac dot. przebudowy obiektu, Biblioteka Główna UMCS będzie funkcjonowała dalej, choć w ograniczonym zakresie. Pewna część księgozbioru zostanie udostępniona w formie wolnego dostępu oraz w formie cyfrowej. Czytelnicy będą także informowani na bieżąco o pozostałych, dodatkowych możliwościach wypożyczenia księgozbioru.
Ciekawostki nt. najstarszych oraz najcenniejszych rękopisów i starych druków znajdujących się w zbiorach Biblioteki Głównej UMCS.
Najstarszym zabytkiem wśród rękopisów Biblioteki są fragmenty Ewangelii wg św. Marka z IX wieku. Są to karty wyjęte z opraw druków ze zbioru księdza Ludwika Zalewskiego. Kolejnym cennym rękopisem jest pergaminowy kodeks francuski z 1413 roku, Du régime des princes. Jest to skrócone tłumaczenie na język francuski łacińskiego dzieła Aegidiusa Romanusa żyjącego we Francji w VIII wieku. Pozostałe dwa rękopisy średniowieczne to Statuty i komentarze do reguły kanoników regularnych oraz kalendarz z nekrologiem klasztoru kanoników regularnych w Kraśniku, datowane na koniec XV do połowy XVII wieku a także Lectura Nicolai de Lyra supra epistolas sancti Pauli z końca XIV wieku.
Wśród najcenniejszych starych druków możemy wymienić inkunabuły z XV wieku, m. in. Sermones dominicales autorstwa Hugo de Prato Florido, z 1472 rokuoraz Biblia Mikołaja z Liry, wydanie z Norymbergi z 1485 roku. Ponadto wyróżnia się ciekawa kolekcja poloników: XVI-wieczne druki krakowskie z oficyn Hallera, Łazarza, Wietora, Szarfenbergera, Unglera. Najciekawsze z nich to dzieła profesorów Akademii Krakowskiej: Jana z Głogowa, Mikołaja z Toliszowa, Jana z Łańcuta, Mikołaja z Błonia. Na uwagę zasługują również XVII-wieczne druki lubelskie oraz XVII- i XVIII-wieczne druki zamojskie. Wśród nich warto wspomnieć o druku: Słonecznik albo porównanie woli ludzkiej z wolą Bożą, autorstwa Jeremiasza Drexeliusza. Jest to pierwszy druk w języku polskim wydrukowany w Lublinie, w 1630 roku.
Fot. Bartosz Proll
