Centrum Prasowe UMCS

Wydział Pedagogiki i Psychologii obchodził w październiku piękny jubileusz 50-lecia swojego istnienia. Jak zmieniał się na przestrzeni lat?

Początki istnienia Wydziału sięgają 1973 r. Przez wiele lat tworzyły go trzy instytuty: Instytut Pedagogiki, Instytut Psychologii oraz Instytut Wychowania Artystycznego. W wyniku dynamicznego rozwoju staliśmy się kolebką dwóch nowych wydziałów. W 1988 r. Instytut Wychowania Artystycznego przekształcono bowiem w odrębną jednostkę – Wydział Artystyczny, a kierunek wychowanie techniczne przekazano Politechnice Lubelskiej. Obecnie funkcjonuje tam Wydział Podstaw Techniki.

Od 1973 r. studia na WPiP ukończyło ponad 35 tys. absolwentów: licencjatów, magistrów oraz ponad 400 doktorów. W roku akademickim 2023/2024 kształcenie na Wydziale na studiach pierwszego i drugiego stopnia oraz jednolitych magisterskich rozpoczęło blisko 400 studentów, łącznie zatem kształci się u nas prawie 2000 osób z Polski i zagranicy. To niewątpliwy sukces. Kierunki oferowane przez Wydział cieszą się niesłabnącą popularnością wśród młodych ludzi.

Wydział przez te lata krok po kroku budował swoją pozycję w świecie nauki, stawał się silnym ośrodkiem kształcącym pedagogów i psychologów. Staraliśmy się to wyeksponować, prezentując wybrane osiągnięcia właśnie teraz, w 50. rocznicę jego powstania, z myślą o naszych studentach, którzy tworzą jego przyszłość.

Należy podkreślić, że uroczystości jubileuszowe stanowiły zwieńczenie wielu wydarzeń realizowanych na Wydziale przez cały rok akademicki, takich jak: otwarcie Izby Pamięci, odsłonięcie (przeniesienie) tablic pamiątkowych wybitnych przedstawicieli naszej społeczności, promocja kalendarza jubileuszowego z dziełami pracowników, konferencje, seminaria, wystawy, publikacje sygnowane logiem 50-lecia WPiP. Z tej okazji wydaliśmy również medal okolicznościowy. Otrzymali go ci, którzy wnieśli znaczący wkład w rozwój naszej jednostki.

Podczas jubileuszu miały miejsce spotkania w gronie pracowników, studentów, absolwentów, byłych pracowników oraz dziekanów poprzednich kadencji (obecni byli: prof. dr hab. Stanisław Popek, dziekan senior, który trzykrotnie pełnił tę zaszczytną funkcję; prof. dr hab. Zdzisław Bartkowicz, dziekan dwóch kadencji; prof. dr hab. Ryszard Bera, doktor honoris causa Narodowej Akademii Nauk Pedagogicznych Ukrainy, dziekan dwóch kadencji oraz prof. dr hab. Janusz Kirenko). Na wydziale gościliśmy także pierwszego przewodniczącego i założyciela Rady Wydziałowej Samorządu Studentów – mgr. Andrzeja Bojanka. W miłej atmosferze odbyło się też uroczyste odsłonięcie tablicy pamiątkowej poświęconej śp. prof. Mieczysławowi Łobockiemu. Oprócz tego wspólnie, z pięknym przesłaniem do kolejnych pokoleń, organizatorów 100-lecia Wydziału w przyszłości, wmurowaliśmy kapsułę czasu. Otworzyliśmy również unikalną wystawę malarską twórców, pracowników i byłych pracowników WPiP, a nasze międzypokoleniowe spotkanie animowali studenci, członkowie kół naukowych i RWSS. Złożyliśmy też kwiaty na grobach naszych byłych pracowników, studentów i absolwentów. Uroczystości uświetnili swoją obecnością: rektor UMCS prof. dr hab. Radosław Dobrowolski, przewodnicząca Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN prof. dr hab. Agnieszka Cybal-Michalska, przedstawiciele władz lokalnych i samorządowych, rektorzy, dziekani i dyrektorzy reprezentujący ośrodki akademickie z całej Polski. Wydział został uhonorowany medalem „Zasłużony dla miasta Lublin” oraz dyplomami wojewody, marszałka i starosty.

Co udało się osiągnąć przez minione 50 lat?

Myślę, że przede wszystkim udało nam się zdobyć rozpoznawalność akademicką, ponieważ Wydział jest znany w całej Polsce. Nasza jednostka kojarzy się z wysokim poziomem kształcenia, interesującymi kierunkami studiów, unikalnymi specjalnościami oraz uznanymi osiągnięciami naukowymi i dydaktycznymi.

Obecnie na Wydziale funkcjonują dwa instytuty naukowe: Instytut Psychologii z 4 katedrami oraz Instytut Pedagogiki z 10 katedrami i trzema pracowniami. Zatrudniamy ponad 120 nauczycieli akademickich. Do chwili obecnej funkcję kierowniczą na Wydziale pełniło 8 dziekanów i 30 prodziekanów.

Posiadamy uprawnienia do prowadzenia studiów magisterskich na wszystkich oferowanych kierunkach, a także prawo do nadawania stopni naukowych doktora i doktora habilitowanego w zakresie psychologii i pedagogiki.

Wydział należy do najnowocześniejszych kompleksów dydaktyczno-naukowych wśród tego typu jednostek w Polsce. I nie mówimy tu tylko o obiektach, które stanowią bazę dydaktyczną niezbędną do nauki i rozwoju zainteresowań studentów, ale również o przestrzeni dającej pracownikom wiele różnych form rozwoju działalności naukowej, dydaktycznej i badawczej.

W jaki sposób na Wydziale łączy się tradycję z nowoczesnością?

„Tradycja i nowoczesność” – to hasło, które pojawiło się w 2008 r. podczas Drzwi Otwartych, zorganizowanych dla kandydatów na studia, i pozostaje z nami do dziś. Kiedyś to tradycja górowała nad nowoczesnością, co podkreślały historyczne siedziby, do których byliśmy przywiązani, a których funkcjonalność niestety przegrywała nierówną walkę z postępem. Wydział ma już 50 lat i można metaforycznie powiedzieć, że niedawno przenieśliśmy się do nowoczesności – do nowych budynków („szklanych domów”), w których możemy obecnie pracować i kształcić studentów.

Ale tradycja i nowoczesność są obecne również w naszych doświadczeniach i kształceniu przyszłych specjalistów: pedagogów (od 1973 r.) i psychologów (od 1974 r.). W odpowiedzi na rosnące potrzeby rynku pracy powstało wiele kierunków studiów (wywodzących się ze specjalności w ramach dyscyplin): pedagogika specjalna wiele lat temu, nieco później animacja kultury, praca socjalna, resocjalizacja. Niedawno dołączył do nich nowy kierunek – rozwój zasobów ludzkich, który rozwijany jest we współpracy z partnerami amerykańskimi i cieszy się dużym zainteresowaniem wśród kandydatów na studia.

Ponadto nieustannie spajamy nasze wieloletnie doświadczenia z nowoczesnym podejściem do kształcenia. Mamy bardzo dobrze rozwiniętą ofertę edukacyjną w systemie zdalnym (ponad 6000 kursów), elastycznie łączymy nauczanie online ze stacjonarnym, np. konsultacje i zajęcia realizowane są w systemie hybrydowym. Coraz mocniej rozwijamy również współpracę zagraniczną, mamy wielu studentów obcokrajowców przyjeżdżających do nas w ramach programu Erasmus+. Nasze koła naukowe zdobywają laury w ogólnopolskich konkursach, przeżywamy swoisty renesans aktywności studenckiej (w ubiegłym roku studenci zorganizowali na Wydziale kilkanaście wydarzeń o zasięgu ogólnopolskim i międzynarodowym). Jesteśmy dumni ze wszystkich osiągnięć i dokonań, którymi możemy poszczycić się na przestrzeni minionych 50 lat.

Jakie wydarzenia w historii WPiP możemy uznać za ważne, przełomowe? Czy są osoby, które włożyły szczególny wkład w rozwój tej jednostki?

To, jak dziś funkcjonuje Wydział, zawdzięczamy pracy wielu pokoleń, przede wszystkim tych ludzi, którzy w poprzednich latach kierowali jednostką. Każdą kadencję dziekańską charakteryzowały inne wyzwania, każda z nich miała swoje priorytety. Prof. dr hab. Karol Poznański – pierwszy dziekan, pojawił się w Lublinie, aby zorganizować na UMCS Wydział Pedagogiki i Psychologii. Z kolei doc. dr hab. Marceli Klimkowski (był uczniem światowej sławy neuropsychologa – Aleksandra Łurii) doprowadził do uruchomienia kierunku psychologia, a prof. dr hab. Stanisław Popek zabiegał o pozyskanie obiektów pierwszej siedziby Wydziału (przy ul. Narutowicza), rozbudowywał organizacyjnie jego struktury, nadając obecny kształt jednostce. Prof. dr hab. Zdzisław Bartkowicz pracował nad utrzymaniem integralności Wydziału (w tym zagrożonych wówczas uprawnień do nadawania tytułów i stopni naukowych), zaś prof. dr hab. Ryszard Bera znacząco wpłynął na dynamiczny rozwój kadry oraz doprowadził do remontów historycznych siedzib. Kierowali oni Wydziałem w okresie względnej stabilizacji. Zdarzały się jednak kadencje, które władzom dziekańskim przyszło sprawować w trudnych, pełnych zawirowań społecznych czasach, np. podczas stanu wojennego (dziekanem była wtedy prof. dr hab. Zofia Sękowska).

Chciałbym podkreślić, że obecna kadencja (2019–2024) również jest pełna wyzwań, obfituje w bezprecedensowe w historii Wydziału wydarzenia: stworzenie koncepcji budowy Kampusu Zachodniego, a w konsekwencji opuszczenie po ponad 40 latach historycznych siedzib przy ul. Narutowicza i pl. Litewskim. Nie da się ukryć, że była to decyzja, która wywołała mnóstwo wątpliwości i niepokoju. Wytworzyła wiele napięć i barier, których przełamywanie zajęło nam kilka lat (sama budowa obiektów trwała dwa lata). Jednak wspólna praca zespołów planistycznych, w tym nasz wkład w obecny kształt nowych siedzib, pomogły w pokonywaniu nieufności. Wreszcie czas budowy i przenosiny 2000 studentów i 200 pracowników, aranżowanie przestrzeni (przypomnę, że w 100% została wymieniona infrastruktura w stosunku do okresu sprzed 2019 r.). Jeżeli dodamy do tego fakt, że trafiliśmy ze zmianami akurat na okres pandemii COVID-19, wymagający całkowitej reorganizacji pracy Wydziału i na późniejszy wybuch wojny w Ukrainie oraz wsparcie uchodźców z tego kraju, narastające problemy z kondycją psychofizyczną ludzi młodych (w tym naszych studentów), to ukazuje się ogromna skala wyzwań, z jakimi przyszło się nam zmierzyć. Muszę dodać, że wszystko to miało miejsce przy pełnej realizacji zadań dydaktycznych związanych z trybem funkcjonowania Uniwersytetu podczas pandemii.

Należy pamiętać, że historię Wydziału tworzyli wybitni przedstawiciele środowiska naukowego, m.in.: prof. Zofia Sękowska (lubelska szkoła pedagogiki specjalnej), prof. Mieczysław Łobocki (wybitny pedagog, wrażliwy i ujmujący człowiek), a także prof. Maria Cackowska (twórczyni lubelskiej koncepcji nauczania integralnego i edukacji wczesnoszkolnej). Z Wydziałem związana jest plejada znanych psychologów, a wśród nich m.in.: prof. Tadeusz Tomaszewski, dr Marian Rytel, prof. UMCS, prof. Kazimierz Pospiszyl, doc. dr hab. Natalia Reuttowa, doc. dr hab. Marceli Klimkowski, prof. Jan Dobrzański. Ważną rolę w naszej historii odegrali także: doc. dr Mieczysław Marczuk, były prodziekan, który we wrześniu 1985 r. powołał do życia Lubelski Uniwersytet Trzeciego Wieku oraz prof. Tadeusz W. Nowacki – twórca Polskiej Szkoły Pedagogiki Pracy, który pod koniec kariery zawodowej związał swoje losy z Wydziałem, a także prof. Janusz Plisiecki, uczeń prof. Bogdana Suchodolskiego, wybitny humanista i pedagog oraz prof. Konstanty Lech, pedagog, inicjator działalności szkół eksperymentalnych na Lubelszczyźnie, którego popiersie zdobi Izbę Pamięci.

Chciałbym wspomnieć też naszych wybitnych doktorów honoris causa: prof. Jerzego Brzezińskiego, prof. Bogusława Śliwerskiego i Aleksandra Łurię. To postaci niezwykle ważne dla polskiej i światowej pedagogiki i psychologii, a także dla naszej historii.

Jak obecnie wygląda kształcenie na Wydziale?

Zawsze przywiązywaliśmy dużą wagę do poziomu kształcenia, staramy się tworzyć studentom odpowiednie warunki do nauki oraz przestrzeń do rozwijania zainteresowań w ramach działalności w licznych kołach naukowych. Wspieramy różnego rodzaju aktywności, konferencje, seminaria i wydarzenia studenckie.

Po naszej przeprowadzce do nowych obiektów przeszliśmy pozytywnie akredytację na pięciu kierunkach studiów (pedagogika, psychologia, animacja kultury, pedagogika specjalna, praca socjalna), uzyskując bardzo wysokie oceny, z czego jesteśmy dumni.

Krajowa Komisja Akredytacyjna Europejskiego Certyfikatu Psychologa EuroPsy ustanowionego przez Europejską Federację Stowarzyszeń Psychologicznych (EFPA) potwierdziła, że program nauczania na pięcioletnich jednolitych studiach magisterskich na kierunku psychologia jest zgodny ze standardami europejskimi.  Ten kierunek może poszczycić się również rekomendacją Polskiej Akademii Nauk. Nasi absolwenci z powodzeniem podbijają rynek ogólnopolski, a nawet światowy.

Od lat kształcimy przyszłych nauczycieli w systemie pedagogiki Marii Montessori, prowadzimy unikalne w skali kraju studia w zakresie animacji kultury, podczas których studenci mogą korzystać z nowoczesnej bazy dydaktycznej: sali teatralnej, tanecznej, plastycznej, muzycznej. Posiadamy też dwa bardzo dobrze wyposażone laboratoria do badań nad neuroedukacją. Kierunki takie jak pedagogika, pedagogika przedszkolna i wczesnoszkolna czy praca socjalna są jednymi z najbardziej cenionych nie tylko w regionie, ale również w Polsce. Pedagogika specjalna kontynuuje tradycje tzw. lubelskiej szkoły pedagogiki specjalnej prof. Z. Sękowskiej. Nasi studenci uczestniczą w programach wymiany międzynarodowej Erasmus+. W ostatnich latach najbardziej ożywioną współpracę prowadziliśmy z uczelniami włoskimi i hiszpańskimi, choć warto dodać, że współpracujemy również z uczelniami w Norwegii, Irlandii, Grecji oraz w Turcji.

Od lat jesteśmy liderem w kształceniu zdalnym, m.in. projekt „Innowacyjne zasoby edukacyjne w kształceniu zdalnym” (ang. „Open Innovative Resources For Distance Learning”), realizowany we współpracy z partnerami z Włoch (Università degli Studi di Messina) i Hiszpanii (Universidad de Oviedo) został uznany przez Narodową Agencję Erasmus+ za przykład dobrej praktyki i może służyć innym organizacjom jako źródło inspiracji. Zyskaliśmy partnerów amerykańskich dla nowego kierunku magisterskiego rozwój zasobów ludzkich, m.in. wykładowcy z The George Washington University będą prowadzili wybrane zajęcia z naszymi studentami.

Jakie wyzwania stoją przed jednostką, którą Pan kieruje? Jakiego rodzaju przedsięwzięcia są w planach?

Misją Wydziału jest wszechstronne wspieranie rozwoju naukowego pracowników oraz ich potencjału dydaktycznego w celu zaspokojenia potrzeb społecznych w zakresie współczesnej pedagogiki i psychologii. Misję tę konsekwentnie realizujemy od lat.

Biorąc pod uwagę coraz mniejszą stabilność środowiska, w którym funkcjonujemy, strategia rozwoju Wydziału ukierunkowana jest na uelastycznienie działań umożliwiających płynne dostosowanie się do zmian w otoczeniu przy jednoczesnym osiąganiu zamierzonych celów. W przygotowywanej ofercie edukacyjnej wykorzystujemy wypracowane przez lata unikalne programy (jednocześnie stale je udoskonalając), które dały nam rozpoznawalność, oraz kreujemy nowe rozwiązania dydaktyczne przy wykorzystaniu najnowszych osiągnięć naukowych, badawczych i edukacyjnych naszych pracowników.

W planach mamy dalsze konsekwentne umiędzynarodowienie procesu kształcenia, wymianę doświadczeń w zakresie podejmowanej współpracy bilateralnej oraz aktywność w konsorcjach międzynarodowych. Zależy nam na ciągłym wzmacnianiu współpracy z interesariuszami zewnętrznymi jako naturalnym środowiskiem pracy naszych studentów (w ciągu ostatnich dwóch lat podpisaliśmy ponad 60 nowych umów). Niezwykle ważne jest także wzmacnianie więzi międzypokoleniowej absolwentów, studentów i pracowników – istotne jest dla nas budowanie społeczności poprzez łączenie tradycji z nowoczesnością.

Rozmawiała Magdalena Wołoszyn-Mróz
Fot. Bartosz Proll