|
Zapraszamy do zapoznania się z najnowszym artykułem geoarcheologicznym, powstałym przy współudziale pracowników naukowych z naszego Instytutu, który został opublikowany na łamach prestiżowego czasopisma Praehistorische Zeitschrift. Artykuł ten prezentuje wyniki badań prowadzonych w rejonie Ćmielów-Ożarów (woj. świętokrzyskie) przez interdyscyplinarny zespół pod kierunkiem dr Marcina Szeligi (Instytut Archeologii UMCS) w ramach grantu NCN Opus 10 pt. "Kolonizacja peryferyjnych obszarów wyżyn lessowych przez społeczności wczesnorolnicze (2 poł. VI – koniec V tys. BC), na przykładzie północnego przedpola Wyżyny Sandomierskiej":
Szeliga Marcin, Mroczek Przemysław, Dobrowolski Radosław, Chodorowski Jacek, Lityńska-Zając Maria, Moskal-del Hoyo Magdalena, Pidek Irena Agnieszka, Makowiecki Daniel, Furmanek Mirosław, Plak Andrzej, Barga-Więcławska Jadwiga, Zagórski Piotr, 2023. Early farming settlement of the marginal zone of loess uplands and its palaeoenvironmental context – a case study of the Iłża Piedmont (S Poland). Praehistorische Zeitschrift. https://doi.org/10.1515/pz-2023-2002
Wyniki badań geoarcheologicznych prowadzonych na terenach wyżynnych Europy Środkowej wskazują na bardzo ścisłą korelację między osadnictwem prehistorycznych społeczeństw rolniczych a zasięgiem plejstoceńskich pokryw lessowych. Zgodność ta - spowodowana głównie wysoką wartością użytkową omawianych terenów, w szczególności obecnością żyznych gleb oraz dogodnymi warunkami geomorfologicznymi i hydrologicznymi - jest widoczna nawet dla najwcześniejszej fazy neolitu i jest wyraźnie potwierdzona dla późniejszych okresów prehistorii. Do niedawna taki stan badań skłaniał do interpretacji, że sąsiednie wyżyny nie były trwale zasiedlane, a jedynie czasowo penetrowane w celu eksploatacji lokalnych zasobów (np. wychodni krzemienia). Spostrzeżenie to odnosi się również do terenu będącego zasadniczym przedmiotem niniejszego opracowania, czyli piaszczysto-pylastych obszarów Przedgórza Iłżeckiego, stanowiącego bezpośrednie północne przedpole lessowej Wyżyny Sandomierskiej. Wyniki interdyscyplinarnych badań prowadzonych na tym terenie w ostatnich kilkunastu latach pozwalają znacznie uzupełnić i zweryfikować dotychczasowe ustalenia. Jednoznacznie potwierdzają one intensywny i długotrwały charakter lokalnego osadnictwa w okresie od wczesnego neolitu do wczesnej epoki żelaza, a także typowo rolniczą działalność społeczeństw związanych z różnymi kulturami, które sukcesywnie zasiedlały omawiany obszar w tym okresie. Uzyskane dane ukazują nam mało dotychczas znane zjawisko formowania się i funkcjonowania mikroregionów osadniczych zajmujących wysoczyzny położone poza zasięgiem zwartej pokrywy lessowej, a więc w obrębie stref ekologicznych i krajobrazowych, które nie były preferowane przez prehistoryczne, wczesnorolnicze społeczeństwa zamieszkujące stare wyżynne terytoria Europy Środkowej. Pośrednio wskazują również na znaczną elastyczność i zdolności adaptacyjne wczesnych rolników, które umożliwiły im skuteczną kolonizację zdecydowanie mniej bogatych terytoriów położonych poza zwartym obszarem wyżyn lessowych już od najwcześniejszej fazy neolitu. Fakt ten stwarza ważne możliwości dla przyszłych badań, pozwalając nam podejrzewać, że analogiczne skupiska osadnicze istniały również w peryferyjnych strefach innych środkowoeuropejskich wyżyn lessowych.
Według aktualnego Wykazu Czasopism MEiN artykuł opublikowany w Praehistorische Zeitschrift to 200 punktów (IF 0.6).
Szersze informacje o grancie NCN
Bezpośredni link do ww. publikacji
Wykaz publikacji pracowników INoZiŚ UMCS
|
