Zastosowana w Słowniku metoda definiowania, nazwana „definicją kognitywną”, została zaproponowana przez J. Bartmińskiego w zeszycie próbnym Słownika. Nawiązuje ona do koncepcji definicji „uwikłanej” („aksjomatycznej”, „definicji przez postulaty”; Ajdukiewicz 1965) i koncepcji definicji cząstkowych, rozwiniętej pod wpływem prac R. Carnapa i L. Wittgensteina (Pawłowski 1978, Koj 1964, 1969).
Podstawową jednostką definicyjną jest zdanie (jego równoważnik), a nie nazwa odnosząca się do izolowanej cechy. Zdania definicyjne są w eksplikacjach haseł układane w zespoły jednorodne z jakiegoś punktu widzenia, tworzące swoiste kategorie. Wprowadzony w 1980 sposób porządkowania zdań definicyjnych wedle kategorii semantycznych (aspektów, faset), stanowiący podstawę dla odtworzenia podmiotowych sposobów profilowania, znalazł oparcie w pracach A. Wierzbickiej (1985) oraz w opracowaniach moskiewskiej szkoły etnolingwistycznej (Nikitina 1992, Tolstaja 1995 i in.).
Staramy się budować eksplikacje tak, by zarówno w aspekcie formalnym, jak i treściowym spełniały warunek adekwatności wobec badanego materiału, tj. modelowały sposób widzenia przedmiotu przez nosiciela kultury ludowej. Przez adekwatność formalną rozumie się odwzorowanie w samej strukturze eksplikacji tych relacji, które między składnikami treści słowa ustala świadomość nosiciela języka. Adekwatność treściowa to jakość konkretnych charakterystyk przypisywanych przedmiotowi przez tegoż nosiciela.
Jerzy Bartmiński
