Słownik stereotypów i symboli ludowych

Święty Mikołaj, drzeworyt z 1800-1850 r.    Źródło: polona.pl

Już jutro wspomnienie świętego Mikołaja z Miry, często żartobliwie uznawanego za najbardziej zapracowanego świętego. Jest bowiem nie tylko patronem dzieci, które nocą z 5 na 6 grudnia obdarowuje prezentami, ale też m.in. patronem piekarzy, gorzelników i piwowarów, żeglarzy, panien na wydaniu, studentów czy jeńców. W polskiej kulturze ludowej święty Mikołaj ma „specjalne” zadania – opiekuje się „stworzeniem”, czyli zwierzętami gospodarskimi.

Oto co mówią starsi mieszkańcy wsi o św. Mikołaju (zapisy pochodzą z Taśmoteki Nagrań Pracowni Etnolingwistycznej im. Jerzego Bartmińskiego):

• Mikołaj to jest patronek stworzenia. Mój ojciec to zawse do spowiedzi śli i ten dzień bardzo uwazali Mikołaja! (TN 825A/6 Mąkosy Stare 1993).
• Święty Mikołaj to jest patron inwentarza gospodarskiego. To już, jak sie tam nie wiedzie, to wszystko pada, to sie zamawia msze do świętego Mikołaja. Tak. Z prośbo o to, aby sie ten inwentarz bardziej hodował (TN 737B/27 Zaleś 1991).
• To jest patron i msze ludzie zamawiajo na świętego Mikołaja. O szczęśliwy dobytek. To kiedyś szóstego grudnia nieśli, koguty [dla księdza] łapali (TN 1297A/27 Susiec 1999).

I dołączamy jedno z nagrań do odsłuchania (TN 832A/12 Białobrzegi 1993).

Bogaty materiał dokumentacyjny zgromadzony przez nas na potrzeby tomu Słownika stereotypów i symboli ludowych poświęconego zwierzętom pokazuje, że św. Mikołaj był bardzo często wiązany z... wilkami. Więcej na ten temat zdradzimy niebawem, gdy prace nad hasłem wilk będą bardziej zaawansowane.