Dzień Kultury Fizycznej – wywiad z prof. Tomaszem Bieleckim, dyrektorem Centrum Kultury Fizycznej UMCS

Kultura posiada wiele oblicz, a w tej kategorii szczególnie dominuje przesłanie „W zdrowym ciele, zdrowy duch!”. 22 czerwca świętowaliśmy Dzień Kultury Fizycznej, którego celem jest podkreślenie, jak istotny wpływ na nasze życie i kondycję ma aktywność fizyczna. W ramach obchodów tego ważnego dla zdrowia, sportu i nauki święta zapraszamy na rozmowę z dr. Tomaszem Bieleckim, prof. UMCS, dyrektorem Centrum Kultury Fizycznej UMCS oraz pełnomocnikiem Rektora ds. sportu. Rozmawiał Patryk Grzegorczyk z Biura Promocji i Popularyzacji Nauki.

22 czerwca obchodziliśmy Dzień Kultury Fizycznej. Kultura fizyczna to inaczej utrwalony system zachowań w dziedzinie dbałości o rozwój fizyczny, a także rezultaty tych zachowań. Na czym polega odpowiedzialność w podejmowaniu wysiłku fizycznego?

Słowo „odpowiedzialność” w tym aspekcie może mieć wiele znaczeń. To jest w szczególności odpowiedzialność za podejmowanie racjonalnych decyzji uwarunkowanych stanem zdrowia, wiekiem, płcią. Wszystko to ma znaczenie w kontekście podejmowania wysiłku fizycznego, począwszy od konieczności wykonania rozgrzewki przed takim wysiłkiem. Musimy także przede wszystkim taką aktywność dostosować do własnych możliwości, do naszego stanu zdrowia, nie możemy przecenić siebie. Powinniśmy posiadać też jednocześnie ogromną wiedzę, by dobrać odpowiednie obuwie, odzież do wykonywanych czynności ruchowych czy przyjąć właściwe suplementy. Ta odpowiedzialność jest również związana z odżywianiem, w tym przypadku stosowaniu adekwatnej diety dla sportowców. W niektórych dziedzinach kultury fizycznej świadomi sportowcy rzadziej doznają kontuzji, bowiem doskonale znają swój organizm, a w polskim sporcie za przykład mogą posłużyć tacy zawodnicy jak znakomici tenisiści, m.in. Iga Świątek, Hubert Hurkacz czy Robert Lewandowski, który podręcznikowo dba o swoje przygotowanie do wysiłku fizycznego.

W Polsce coraz więcej osób prowadzi aktywny tryb życia, a ponad 30 proc. Polaków spędza aktywnie czas co najmniej trzy razy w tygodniu. Jakie korzyści zdrowotne daje nam regularna aktywność fizyczna?

Odpowiedź na to pytanie obejmuje wiele aspektów, zarówno zdrowie fizyczne, społeczne, jak też psychiczne. Mając na uwadze zdrowie fizyczne regularne ćwiczenia wpływają na naszą harmonijną budowę, sylwetkę, prawidłową postawę ciała, zapobiegają wielu chorobom układu kostno-stawowego czy układu krwionośnego. W aspekcie społecznym z kolei wysiłek fizyczny przyczynia się do relacji międzyludzkich, nawiązywania nowych znajomości, zwiększenia poczucia odpowiedzialności, pozwala nam znów po "lockdownie" spotkać się wraz ze znajomymi i spędzać z nimi aktywnie czas wolny. Zdrowie psychiczne również może być kształtowane przez regularną aktywność fizyczną. Sport jest najlepszym lekarstwem na wszechogarniający stres, bowiem dzięki ćwiczeniom możemy rozładować swoje negatywne emocje. Warto też dodać, że uprawianie sportu wyzwala endorfiny, które mają zbawienny wpływ na naszą psychikę i, niekiedy, wysiłek fizyczny zaleca się również osobom cierpiącym na depresję. Sfera fizyczna i psychiczna ściśle się ze sobą łączą, dlatego musimy zadbać o swoją tężyznę fizyczną, by nasza głowa prawidłowo pracowała. Jak mawiał lekarz nadworny króla Stefana Batorego, Wojciech Oczko - „Nie ma tańszego lekarstwa niż ruch”.

Centrum Kultury Fizycznej UMCS jest jednostką, która podejmuje szeroko rozumianą działalność prozdrowotną i sportową. Z jakich rozwiązań korzystają trenerzy, prowadzący grup, by zachęcić studentów i pracowników Uczelni do regularnych ćwiczeń?

Prowadząc zajęcia wychowania fizycznego z jednej strony to jest walka o świadomość. Student przychodząc do nas na zajęcia ma 60 godzin w semestrze do zrealizowania. To naprawdę niewiele. Mimo to, podczas tych 60 godzin staramy się zachęcić studenta do świadomej aktywności fizycznej, aby młody człowiek zrozumiał wagę kultury fizycznej, znaczenie dbałości o własne ciało. Jako Uniwersytet byliśmy partnerami programu StudentFit, w ramach którego powstała aplikacja badająca wydolność studentów, umożliwiająca rozpoczęcie właściwych treningów czy BMI (Body Mass Index)
i innych mierników stanu zdrowia. Nasi studenci wykonują ten test, by po zakończeniu programu zajęć wychowania fizycznego samodzielnie potrafili sprawdzić możliwości swojego organizmu, bazując na wskazanych przez aplikację wynikach. Ponadto, organizujemy nieodpłatne zajęcia usprawniające dla studentów i pracowników Uniwersytetu, m.in. z pływania, aqua aerobiku czy różnych form fitnessu, cieszących się największą popularnością. Inicjujemy wiele wydarzeń sportowych, gdzie kultywujemy powszechność aktywności fizycznej, np. Kozienalia na Sportowo. W ubiegłym tygodniu odbyły się z kolei rozgrywki badmintona między pracownikami a studentami UMCS-u (23 czerwca), przy czym realizowaliśmy cel charytatywny, zbierając dary dla uchodźców z Ukrainy. Na początku roku podjęliśmy się także zorganizowania pierwszych w historii Integracyjnych Mistrzostw Polski AZS w siatkówce na siedząco.

Przez wiele lat CKF UMCS firmuje swoją marką zajęcia usprawniające dla osób z niepełnosprawnościami, organizując przy tym liczne turnieje w wymiarze krajowym i międzynarodowym, jak np. wspomniane Integracyjne Mistrzostwa Polski w siatkówce na siedząco. Co wpływa na zwiększające się rokrocznie zainteresowanie dyscyplinami dla osób z niepełnosprawnościami na lokalnym podwórku? Jakie działania poza wymienionymi CKF UMCS podejmuje, by sport dla osób z niepełnosprawnościami stanowił coraz większą przestrzeń do rozwoju, a także cieszył się dużą popularnością?

Pracę nad tworzeniem przestrzeni dla osób z niepełnosprawnościami rozpoczęliśmy kilkanaście lat temu. Na naszym Uniwersytecie działają Stowarzyszenie Alter Idem i Biuro ds. Osób z Niepełnosprawnościami i Wsparcia Psychologicznego, które wspierają i promują różne obszary życia wskazanej grupy. Jednym z tych obszarów jest aktywność fizyczna. Pewnego dnia wymienione organizacje zwróciły się do Centrum z zapytaniem, czy byłaby możliwość popularyzacji sfery sportowej. Oczywiście odpowiedź była twierdząca i zaczęliśmy od zajęć usprawniających, które organizujemy rokrocznie, m.in. z bocci, gimnastyki, pływania, ćwiczeń na siłowni, na których frekwencja jest naprawdę duża. Co więcej, dzięki naszym wysiłkom podjętym w zakresie promocji aktywności dla osób z niepełnosprawnościami Centrum stało się rozpoznawalne poza murami Uczelni. Podam tutaj przykład integracyjnych zawodów sportowych dla dzieci i młodzieży w boccię, jakich głównym celem jest zjednoczenie środowiska. W Centrum Kultury Fizycznej wielokrotnie gościli podopieczni ze szkół lubelskich, np. Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego nr 1 w Lublinie czy Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci i Młodzieży Słabowidzącej, a w pod koniec ubiegłego roku udało się zintegrować kilkanaście szkół z regionu, organizując turniej bocci. W organizację sportowych wydarzeń angażują się również nasi studenci, którzy pomagają przy takich inicjatywach jak Młodzieżowe Mistrzostwa Polski w pływaniu, goalballu mającym ogromne tradycje w województwie lubelskim. W bieżącym roku akademickim założyliśmy sekcję sportową osób z niepełnosprawnościami i byliśmy głównymi organizatorami Mistrzostw Polski w siatkówce na siedząco. Kluczowa idea w tym obszarze, na jakiej szczególnie nam zależy obejmuje zniesienie barier między osobami pełnosprawnymi a ludźmi z niepełnosprawnościami, a sport przede wszystkim polega na przekraczaniu narzuconych granic. Staramy się również odwracać role, bowiem przyjęło się, że osoby pełnosprawne pełnią funkcję wolontariuszy na rzecz osób z niepełnosprawnościami, natomiast podczas organizacji sportowych imprez w Centrum Kultury Fizycznej często bywa zupełnie inaczej – ludzie z niepełnosprawnościami są wolontariuszami na rzecz sprawnych sportowców. Wymienione wcześniej wydarzenia sprawiają, że te różnice się zacierają. W miniony czwartek (24 czerwca) przygotowaliśmy z kolei integracyjny turniej piłki siatkowej na siedząco między pracownikami Instytutu Pedagogiki UMCS a studentami z naszej sekcji i podopiecznymi warsztatów terapii zajęciowej, gdzie licznie zgromadzona publiczność spontanicznie wręczała medale uczestnikom zawodów

Sport ma niewątpliwie wiele zalet i jedną z nich jest jego wartość edukacyjna. Jakie umiejętności rozwijają się i utrwalają przy okazji uprawiania sportu?

Jedną z najważniejszych i najbardziej pragmatycznych umiejętności jest kształtowanie charakteru. Do palety pozytywnych efektów, jakie daje uprawianie sportu, należy też zaliczyć zwiększenie poczucia odpowiedzialności, sumienności, pracowitości, jak też budowanie relacji międzyludzkich. Kolejną istotną wartością, jaką niesie za sobą aktywność fizyczna, dotyczy zasady fair play, czyli „czysty sport” ponad wszystko. Przestrzeganie tych wartości podczas ćwiczeń, treningów przekłada się również na nasze codzienne funkcjonowanie, więc warto o takim „dekalogu” pamiętać. Jedno z haseł olimpijskich brzmi „Citius, altius, fortius”, co tłumaczy się jako „Szybciej, wyżej, dalej”. Ta idea z pewnością przysługuje się również nie tylko w wymiarze sportowym, lecz także zawodowym i osobistym.

W ostatnim czasie kultura fizyczna coraz częściej staje się zależna od nowych technologii i Internetu. Miłośnicy aktywnego wypoczynku chętnie korzystają z fitness trackerów, inteligentnych zegarków, urządzeń do monitorowania tętna, itp. Czy według Pana nowinki technologiczne są zagrożeniem zarówno dla zawodowego sportowca, jak również amatora, czy wręcz przeciwnie, sprawią, że sport stanie się jeszcze bardziej pożądaną formą spędzania wolnego czasu?

Jeżeli wykorzystujemy nowinki technologiczne z pewnym zasobem wiedzy na temat wysiłku fizycznego, to z pewnością będą stanowić dla nas ogromne udogodnienie, a także przyczynią się do upowszechnienia wszelkiej aktywności sportowej. Jestem przeciwnikiem wszelkich ograniczeń i powinniśmy iść z duchem czasu. Kultura uprawiania sportu współcześnie nie funkcjonowałaby właściwie bez nauki i jej odkryć w zakresie fizjologii organizmu, biochemii, matematyki, statystyki, itp. Sport wysoko kwalifikowany nie ma racji bytu bez nauki. Cieszy również fakt, że dzięki aplikacjom, portalom poświęconym tematyce sportowej młodzi ludzie mają dziś większą świadomość na temat własnego organizmu i dostosowują wysiłek fizyczny do możliwości swojego ciała.

Międzynarodowy Dzień Kultury Fizycznej to świetna okazja do gimnastycznej celebracji. Jakie formy aktywności fizycznej Pan preferuje? I skąd u Pana zamiłowanie do sportu i wspierania wszelkich aktywności osób z niepełnosprawnościami, jak też osób pełnosprawnych?

Zainteresowanie do sportu przejawiałem już od dziecka. Tata zabrał mnie kiedyś na mecz piłkarski Lublinianki, która obchodzi teraz 100-lecie swojego istnienia i od tamtej pory sport jest moją pasją. Zacząłem grać w piłkę nożną, zachęcili mnie do tego nauczyciele wychowania fizycznego ze Szkoły Podstawowej nr 42 w Lublinie. Kultura fizyczna jest obecna w moim życiu cały czas. Jestem też trenerem piłki nożnej, prowadziłem duże kluby piłkarskie, zakładałem szkółki, pełnię funkcję szkoleniowca piłkarskiej sekcji akademickiej od ponad 30 lat. Kocham bieganie, pływanie, które stanowią bardzo powszechne formy aktywności fizycznej. Uwielbiam także tenis ziemny. Przynajmniej raz w tygodniu, w każdy sobotni poranek gram z przyjaciółmi w tenisa. Ubolewam nad tym, że mam mało czasu, bowiem te rozgrywki odbywałyby się dużo częściej. Jeszcze 2 lata temu biegałem codziennie, ale problemy zdrowotne uniemożliwiły mi korzystanie z tej formy aktywności. Mam jednak nadzieję, że poranne bieganie ponownie stanie się nieodłącznym elementem mojego planu dnia.

Aspekt wspierania i aktywizowania osób w sporcie natomiast wiąże się z dużymi pokładami empatii i wrażliwości na los drugiego człowieka. Będąc studentem Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie oglądałem zawody lekkoatletyczne, w których brali udział uczniowie z niepełnosprawnością intelektualną. Od tego momentu moje zainteresowania skupiły się także na sporcie osób z niepełnosprawnościami i od ponad 30 lat wspieram tę grupę sportowców, próbując likwidować wcześniej wspomniane bariery. Dopełnieniem mojej działalności na rzecz osób niepełnosprawnych jest niedawno założona fundacja – Akademia Odkrywców Sportu UMCS, której głównym celem ma być rozpoczęcie szeregu zajęć sportowych z różnych dziedzin dla dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością, w tym dla młodzieży akademickiej.

Jakie porady ma Pan dla osób rozpoczynających swoją przygodę z aktywnością fizyczną?

Jeśli ktoś po raz pierwszy podejmuje się wysiłku fizycznego, powinien rozpocząć metodą małych kroków. Zalecam niską intensywność takiej aktywności. Za przykład może posłużyć bieganie – zaczynamy od marszu, następnie przechodzimy do truchtu, by finalnie (gdy czujemy się na siłach) zwiększyć szybkość biegu. Warto też pamiętać o odpowiednim obuwiu i stroju. Przede wszystkim musimy jednak znać swój organizm, by mieć świadomość, na ile nas stać. To działa na tej samej zasadzie, gdy zawodnik ma długą przerwę w rozgrywaniu meczów. Często to widać przy okazji zawodów, w których biorą udział politycy, aktorzy czy dziennikarze, nieznający swoich ograniczeń, co później przynosi nieoczekiwane skutki w postaci bolesnych skurczy, kontuzji czy nawet odwodnienia organizmu. Umiar ponad wszystko i świadomość własnych ograniczeń – te elementy są zarówno amatorom, jak również zawodowcom niezbędne do prawidłowego uprawiania sportu.

Bardzo dziękuję za rozmowę.

    Wszystkie aktualności

    Data dodania
    28 czerwca 2022