Prof. dr hab. Halina Pelc (publikuje jako Halina Pelcowa)
Adres e-mail: halina.pelc@mail.umcs.pl
ORCID:0000-0002-1380-4943
Obszary zainteresowań badawczych: dialektologia, historia języka, problematyka regionalna, socjolingwistyka, etnolingwistyka, historia mówiona, polszczyzna potoczna. Zainteresowania naukowe grupują się wokół różnorodnych zagadnień gwarowych i historycznojęzykowych, w szczególności zaś socjolingwistycznego, aksjologicznego i pragmatycznego aspektu języka mieszkańców wsi, dziedzictwa językowo-kulturowego oraz problemów leksyki gwarowej regionu lubelskiego, rozpatrywanej w aspekcie związków językowych sąsiadujących ze sobą gwar i języków, wzajemnych relacji gwar i języka ogólnopolskiego, związków językowych polsko-wschodniosłowiańskich, a także przemian cywilizacyjno-kulturowych ostatnich lat i ich wpływu na zachowania językowe mieszkańców wsi. Problematyka badawcza dotyczy zarówno szeroko pojętej sytuacji językowo-kulturowej i obyczajowej współczesnej wsi, jak i zagadnień teoretyczno-metodologicznego opisu gwar i polszczyzny potocznej w aspekcie geograficznym, onomazjologiczno-semantycznym i kulturowym.
Uzyskane stopnie i tytuły naukowe: 1974 – tytuł magistra filologii polskiej; 1982 – stopień doktora nauk humanistycznych w dyscyplinie językoznawstwo (promotor: prof. dr hab. Teresa Skubalanka); 1995 – stopień doktora habilitowanego nauk humanistycznych w dyscyplinie językoznawstwo; 2002 – tytuł profesora nauk humanistycznych.
Działalność organizacyjna i pełnione funkcje: W latach 2000-2004 zastępca dyrektora Instytutu Filologii Polskiej UMCS; 2005-2012 (dwie kadencje) prodziekan Wydziału Humanistycznego UMCS (do spraw studenckich); 2010-2017 kierownik Zakładu Historii Języka Polskiego i Dialektologii IFP UMCS; 2001-2006 koordynator zaocznych studiów filologii polskiej w ośrodku zamiejscowym UMCS w Chełmie (z siedzibą w Okszowie); 2005-2012 członek Senackiej Komisji ds. Dydaktyki i Wychowania, przewodnicząca Wydziałowego Zespołu ds. Jakości Kształcenia i członek Uczelnianego Zespołu ds. Jakości Kształcenia oraz członek Rady Międzykierunkowych Indywidualnych Studiów Humanistycznych UMCS; 2001-2017 przewodnicząca Komisji ds. Przewodu Doktorskiego w Instytucie Filologii Polskiej, od roku 2015 przewodnicząca Wydziałowej Komisji ds. Strategii Rozwoju Wydziału Humanistycznego UMCS. W latach2004-2005 dyrektor Instytutu Nauk Humanistycznych PWSZ w Chełmie;
Członkostwo w krajowych i międzynarodowych organizacjach oraz towarzystwach naukowych: Rada Naukowa Instytutu Języka Polskiego PAN w Krakowie (do roku 2023); Komisja Socjolingwistyki przy Międzynarodowym Kongresie Slawistów; Komitet Językoznawstwa PAN (członek, specjalista); Komisja Dialektologiczna przy KJ PAN (wiceprzewodnicząca); Komisja Etnolingwistyczna przy KJ PAN, Komisja Polsko-Ukraińskich Związków Kulturowych Oddziału PAN, Rada Naukowo-Programowa Uniwersytetu III Wieku w Świdniku, towarzystwa naukowe i towarzystwa regionalne.
Działalność dydaktyczna: wykłady i ćwiczenia z gramatyki historycznej języka polskiego, dialektologii, socjolingwistyki, dziedzictwa językowego i kulturowego regionu, kultury języka, praktycznej stylistyki, seminarium doktoranckie, seminaria magisterskie i licencjackie. Wypromowanie 260 magistrów filologii polskiej i 42 licencjatów.
Kierowanie doktoratami – wypromowanie 3 doktorów nauk humanistycznych:
Granty badawcze:
Kierownik grantu: 2009-2012 – Grant MNiSW i NCN pt. Słownik gwar Lubelszczyzny.
Kierownik grantu: 2018-2023 – Grant NPRH pt. Regionalne dziedzictwo językowe Lubelszczyzny o charakterze etnicznym: Słownik gwar Lubelszczyzny (tomy VI-XII) z dokumentacją leksykograficzną, kartograficzną, ikonograficzną i dźwiękową.
Członek w grantach: Euroregion Bug i Multimedialny przewodnik po gwarach polskich.
Działalność naukowa: 16 książek autorskich i ponad 200 artykułów naukowych, redakcja 4 monografii, recenzje w awansach profesorskich, przewodach habilitacyjnych i doktorskich oraz recenzje książek, projektów naukowych NPRH, NCN i artykułów w czasopismach punktowanych.
Wybrane najważniejsze publikacje:
Monografie autorskie:
Monografie pod redakcją:
Artykuły i rozprawy:
Głos w dyskusji nad gwarami przejściowymi i mieszanymi wschodniej Polski, [w:] Studia nad polszczyzną kresową, t. VII, red. J. Rieger, W. Werenicz, Wrocław 1993, s. 159-169.
Wariantywność a interdialektalność zjawisk gwarowych, [w:] Prace Językoznawcze, t. 24. Prace Naukowe UŚ, Studia Historycznojęzykowe, red. A. Kowalska, A. Grybosiowa, Katowice 1996, s. 156-169.
Słownictwo wschodniosłowiańskie w gwarach Polski środkowo-wschodniej w świetle związków językowych polsko-ukraińskich, [w:] Ze studiów nad gwarami wschodniosłowiańskimi w Polsce, red. M. Łesiów, F. Czyżewski, „Rozprawy Slawistyczne” 12, Lublin 1997, s. 189-211.
Zmiany językowe jako problem badawczy współczesnej dialektologii, [w:] Teoretyczne, dydaktyczne i badawcze założenia dialektologii, red. S. Gala, Łódź 1998, s. 105-117.
Potoczność w Klątwie Stanisława Wyspiańskiego, [w:] W zwierciadle języka i kultury, red. J. Adamowski, S. Niebrzegowska, Lublin 1999, s. 207-221.
Przeszłość w językowym obrazie świata współczesnej wsi, [w:] Przeszłość w językowym obrazie świata, red. A. Pajdzińska, P. Krzyżanowski, Lublin 1999, s. 253-267.
Kompetencja językowa i kompetencja komunikacyjna mieszkańców wsi regionu lubelskiego, [w:] Język Polski. Współczesność - Historia, red. W. Książek-Bryłowa, H. Duda, Lublin 2000, s. 91-104.
Polsko-białorusko-ukraińskie paralele leksykalne w świetle kulturowego dziedzictwa prasłowiańskiego, [w:] Język i kultura białoruska w kontakcie z sąsiadami, red. E. Smułkowa, A. Engelking, Warszawa 2001, s. 141-151.
Metodologia badań leksyki gwarowej u schyłku XX wieku, [w:] Gwary dziś. 1. Metodologia badań, red. J. Sierociuk, Poznań 2001, s. 183-190.
Archaizmy leksykalne w gwarach małopolskich, [w:] Studia z historii języka polskiego i stylistyki historycznej, red. Cz. Kosyl, Lublin 2001, s. 161-173.
Nazwy roślin w świadomości językowej ludności wiejskiej, [w:] Język a kultura, t. 16. Świat roślin w języku i kulturze, red. A. Dąbrowska, I. Kamińska-Szmaj, Wrocław 2001, s. 99-116.
Kulturowa wartość słownictwa w gwarach pogranicza (na przykładzie gwar wschodniolubelskich), [w:] Język i kultura na pograniczu polsko-ukraińsko-białoruskim, red. F. Czyżewski, Lublin 2001, s. 43-59.
Dialektologia wobec wyzwań XXI wieku, [w:] Dialektologia jako dziedzina języko-znawstwa i przedmiot dydaktyki, red. S. Gala, Łódź 2002, s. 383-392.
Znaczenie wyrazu w świetle geografii lingwistycznej, [w:] Studia Dialektologiczne II, red. J. Okoniowa, B. Dunaj, Kraków 2002, s. 179-191.
Mowa mieszkańców nadbużańskich wsi województwa lubelskiego w świetle związkow językowych polsko-ukraińskich, [w:] Z dialektologii słowiańskiej, red. F. Czyżewski, Rozprawy Slawistyczne 19, Lublin 2002, s. 59-73.
Językowe aspekty integracji i dezintegracji mieszkańców wsi, [w:] Poznańskie Spotkania Językoznawcze, t. X, red. Z. Krążyńska, Z. Zagórski, Poznań 2002, s. 87-99.
Взаимоотношение народных говoров и общенационального языка в конце XX века, [w:] Proc. of 3rd International Congress of Dialectologists and Geolinguists, red. S. Warchoł, Lublin 2003, s. 183-194.
Definicja w świadomości językowej ludności wiejskiej, [w:] Słowa jak mosty nad wiekami, red. U. Sokólska, P. Wróblewski, Białystok 2003, s. 299-310.
Synonimia i wieloznaczność w słowniku gwarowym, [w:] Gwary dziś. 2. Regionalne słowniki i atlasy gwarowe, red. J. Sierociuk, Poznań 2003, s. 199-212.
Wartościowanie gwary w wypowiedziach mieszkańców wsi, [w:] Poznańskie Spotkania Językoznawcze, cz. 13 - Dni Lublina w Poznaniu, Poznań 2004, s. 125-137.
Gwara – drugi język mieszkańców wsi czy „gorsza” odmiana języka ogólnopolskiego, [w:] W kręgu wiernej mowy, red. M. Wojtak, M. Rzeszutko, Lublin 2004, s. 163-177.
Religia w językowej interpretacji mieszkańców wsi, „Rozprawy Komisji Językowej ŁTN”, t. XLIX, Łódź 2004, s. 273-286.
Przestrzeń jako sposób postrzegania świata przez użytkowników gwary, [w:] Przestrzeń w języku i kulturze, Problemy teoretyczne. Interpretacje tekstów religijnych, red. J. Adamowski, Lublin 2005, s. 125-135.
Dialektologia a etnolingwistyka, „Etnolingwistyka. Problemy języka i kultury”, t. 18, red. J. Bartmiński, Lublin 2006, s. 91-103.
Pokoleniowość i sytuacyjność – dwa istotne czynniki różnicowania się języka mieszkańców współczesnej wsi, [w:] Gwary dziś. 3. Wewnętrzne zróżnicowanie języka wsi, red. J. Sierociuk, Poznań 2006, s. 139-153.
Wypowiedź gwarowa jako typ przekazu kulturowego łączącego przeszłość i współczesność, [w:] Teksty kultury. Oblicza komunikacji XXI wieku, 1, red. J. Mazur, M. Rzeszutko-Iwan, Lublin 2006, s. 73-91.
Kwalifikatory w wypowiedziach gwarowych jako sposób interpretacji świata, [w:] Poznańskie Spotkania Językoznawcze, t. XV, Prace Komisji Językoznawczej, t. 44, red. Z. Krążyńska, Z. Zagórski, Poznań 2006, s. 107-116.
Regionalizmy czy dialektyzmy – o zjawiskach językowych wspólnych miejskiej polszczyźnie mówionej i gwarom ludowym, [w:] Miasto. Przestrzeń zróżnicowana językowo, kulturowo i społecznie, red. M. Święcicka, Bydgoszcz 2006, s. 87-103.
Swój / obcy w świadomości mieszkańców lubelskich wsi, „Etnolingwistyka. Problemy języka i kultury”, t. 19, red. J. Bartmiński, Lublin 2007, s. 75-87.
Przeszłość jako wartość (na przykładzie wypowiedzi gwarowych), [w:] Człowiek wobec wyzwań współczesności. Upadek wartości czy walka o wartość?, red. J. Mazur, A. Małyska, K. Sobstyl, Lublin 2007, s. 116-127.
Stare i nowe w języku polskiej wsi XXI wieku, [w:] Tradycja a nowoczesność, red. E. Woźniak, Łódź 2008, s. 507-516.
Chleb w systemie wartości mieszkańców południowego Podlasia, [w:] Polszczyzna Mazowsza i Podlasia, t. XIII. Językowa przeszłość i współczesność Mazowsza i Podlasia, red. H. Sędziak, Łomża 2009, s. 11-21.
Mówienie o uczuciach jako forma wyrażania emocji (na przykładzie wypowiedzi mieszkańców wsi), [w:] Rejestr emocjonalny języka, red. K. Wojtczuk, V. Machnicka, Siedlce 2009, s. 127-135.
Trwanie i przemijanie w języku i obyczajowości wiejskiej, [w:] Tradycja dla współczesności. Ciągłość i zmiana, t. 2. Tradycja w tekstach kultury, red. J. Adamowski, J. Styk, Lublin 2009, s. 89-100.
Swój – obcy w językowej przestrzeni miasta a/i wsi, [w:] Miasto. Przestrzeń zróżnicowana językowo, kulturowo i społecznie, red. M. Święcicka, Bydgoszcz 2011, s. 13-26.
Tradycja i nowoczesność w międzypokoleniowej komunikacji językowej na przełomie XX i XXI wieku, [w:] Polszczyzna trzech pokoleń. Podobieństwa i różnice, red. K. Wojtczuk, M. Jasińska, Siedlce 2011, s. 29-39.
Koń w wiejskiej rzeczywistości językowej, [w:] W komunikacyjnej przestrzeni nazw własnych i pospolitych, red. I. Łuc, M. Pogłódek, Katowice 2012, s. 463-470.
Nowe wyzwania a tradycyjne metody badań dialektologicznych, „Poradnik Językowy” 8, Warszawa 2012, s. 5-14.
Pamięć i historia mówiona (na przykładzie wypowiedzi mieszkańców lubelskich wsi), [w:] Tradycja dla współczesności. Ciągłość i zmiana, t. 6. Pamięć jako kategoria rzeczywistości kulturowej, red. J. Adamowski, M. Wójcicka, Lublin 2012, s. 155-166.
Słownictwo gwarowe a słownictwo ludowe – sposób prezentacji i interpretacji materiału, „Rozprawy Komisji Językowej ŁTN”, tom LVIII, Łódź 2012, s. 235-246.
Słownictwo kresowe jako element tożsamości pogranicza (na materiale gwar Lubelszczyzny)[w:] Język polski dawnych Kresów Wschodnich, t. 5. Polskie dziedzictwo językowe na dawnych Kresach, red. E. Dzięgiel, K. Czarnecka, D. Kowalska, Warszawa 2012, s. 257-264.
Społeczne uwarunkowania gwar ludowych, [w:] Języki słowiańskie w ujęciu socjolingwistycznym. red. H. Kurek, Kraków 2012, s. 183-194.
Gwara jako nośnik lokalnego i regionalnego dziedzictwa kulturowego, [w:] Niematerialne dziedzictwo kulturowe: źródła – wartości – ochrona, red. J. Adamowski, K. Smyk, Lublin 2013, s. 219-229.
Dynamika zmian w polskich gwarach i dialektach w ostatnim 70-leciu, [w:] 70 lat współczesnej polszczyzny. Zjawiska, procesy, tendencje, red. A. Małyska, A. Dunin-Dudkowska, Lublin 2013, s. 372-397.
Ludowa wizja świata a problem normy gwarowej we współczesnej rzeczywistości wiejskiej, [w:] Język w środowisku wiejskim, red. M. Błasiak-Tytuła, Kraków 2014, s. 227-239.
Tekst gwarowy – oral history w perspektywie etnolingwistycznej, [w:] Badania dialektologiczne. Stan, perspektywy, metodologia, red. K. Sikora, M. Rak, Kraków 2014, s. 113-122.
Matka Boska w wiejskiej przestrzeni językowej, [w:] Polszczyzna Mazowsza i Podlasia, t. XVIII. Językowa przeszłość i współczesność Mazowsza i Podlasia, red. H. Sędziak, D. Czyż, Łomża 2014, s. 19-31.
Definiowanie wartości w słowniku gwarowym, [w:] Wartości w językowo-kulturowym obrazie świata Słowian i ich sąsiadów. 3. Problemy eksplikowania i profilowania pojęć, red. I. Bielińska-Gardziel, S. Niebrzegowska-Bartmińska, J. Szadura, Lublin 2014, s. 251-265.
Wolność i niepodległość w systemie wartości mieszkańców wsi, „Rozprawy Komisji Językowej ŁTN”, t. 60, Łódź 2014, s. 219-233.
Językowa przestrzeń dużego i małego miasta w świadomości jego mieszkańców, [w:] Miasto 5. Architektura miasta w języku i kulturze, red. M. Święcicka, M. Peplińska-Narloch, Bydgoszcz 2014, s. 299-312.
Ocalić od zapomnienia – historia mówiona w pracy dialektologa, [w] Historia mówiona w kręgu nauk humanistycznych i społecznych, red. S. Niebrzegowska-Bartmińska, J. Szadura, S. Szumiło, J. Kłapeć, Lublin 2014, s. 269-281.
Wartości w ludowej interpretacji świata, [w:] Tradycja dla współczesności. Ciągłość i zmiana, t. 8. Wartości w języku i kulturze, red. J. Adamowski, M. Wójcicka, Lublin 2015, s. 155-165.
Słowniki gwarowe w dialogu pokoleń, [w:] Dialog pokoleń – w języku potocznym, w języku wsi i miasta, w literaturze, w publicystyce, w tekstach kultury, red. E. Wierzbicka-Piotrowska, Warszawa 2015, s. 303-310.
Tradycja w ustnych przekazach ludowych, „Prace Językoznawcze” XVII/2, Olsztyn 2015, s. 75-90.
Między przeszłością a współczesnością – ciągłość i zmiana w badaniach dialektologicznych, „Biuletyn PTJ – BULLETIN DE LA SOCIÉTÉ POLONAISE DE LINGUISTIQUE”, Fasc. LXXI, red. R. Przybylska, Kraków 2015, s. 279-288.
Nazwa i desygnat w zmieniającej się rzeczywistości wiejskiej, [w:] Odkrywanie słowa – historia i współczesność, red. U. Sokólska, Białystok 2015, s. 551-568.
Tekst i obraz w praktyce leksykograficznej (na przykładzie słowników gwarowych), [w:] Działania na tekście. PRZEKŁAD – REDAGOWANIE – ILUSTROWANIE, red. S. Niebrzegowska-Bartmińska, M. Nowosad-Bakalarczyk, T. Piekot, Lublin 2015, s. 227-241.
Dawna rzeczywistość wiejska w językowo-kulturowym obrazie współczesnej wsi, „Rozprawy Komisji Językowej ŁTN”, t. LXIII, Łódź 2016, s. 117-127.
Tendencje globalizacyjne w języku i kulturze a koncepcja „małych ojczyzn”, [w:] Globalizacja a przemiany języków słowiańskich, red. H. Kurek, M. Święcicka, M. Peplińska, Bydgoszcz 2016, s. 89-100.
Centra a peryferie w świetle geografii lingwistycznej (na materiale leksykalnym), [w:] Centrum a peryferie w opisach językoznawczych, red. F. Czyżewski, M. Olejnik, H. Pelcowa, Lublin 2016, s. 87-97.
Dawny transport miejski i wiejski we współczesnej interpretacji mieszkańców wsi, [w:] Miasto 6. Transport miejski w języku i kulturze, red. M. Święcicka, M. Peplińska, Bydgoszcz 2016, s. 65-74.
Regionalne słowniki gwarowe w dobie globalizacji, [w:] Dawne z nowym łącząc… In memoriam Mariani Kucała, w serii Trwałość i zmienność w języku, red. J. Klimek-Grądzka, M. Nowak, Lublin 2016, s. 251-259.
Gwara – dziedzictwo ciągle żywe czy już zapomniane?, „Język Polski” XCVI/3, 2016, s. 5-14.
Sakralizacja pracy i jej wytworów (na materiale gwarowym), [w:] Praca ludzka, red. A. Bagłajewski, S. Niebrzegowska-Bartmińska, M. Łaszkiewicz, Lublin 2017, s.309-324.
Międzypokoleniowy przekaz kulturowy (na materiale etnolingwistycznym i gwarowym), [w:] Socjokultúrne aspekty v slovanských jazykoch, edit. V. Partáš, Banská Bystrica 2017, s. 110-118.
Jaskółka szczęście przynosi … – ptaki w ludowej interpretacji świata, [w:] Barwy słów. Studia lingwistyczno-kulturowe, red. D. Filar, P. Krzyżanowski, Lublin 2017, s. 601-620.
Tradycja lokalna i regionalna a globalizacja, „Poradnik Językowy” 2017, z. 10, s. 20-29.
Diachroniczny aspekt badań regionalnych, [w:] Historia języka w XXI wieku. Stan i perspektywy, red. M. Pastuch, M. Siuciak, Katowice 2017, s. 393-401.
Gwara w kontakcie – gwara w konflikcie, „Rozprawy Komisji Językowej ŁTN”, t. LXIV, Łódź 2017, s. 233-245.
Drzewa i krzewy w językowej interpretacji mieszkańców wsi, [w:] Polszczyzna Mazowsza i Podlasia. T. XXI. Językowa przeszłość i współczesność Mazowsza i Podlasia, red. H. Sędziak, D. Czyż, Łomża 2017, s. 39-54.
Nazwy roślin na pograniczu językowo-kulturowym – aspekt dialektologiczny i onomastyczny, [w:] Onomastyka na pograniczach językowo-kulturowych. Problemy metodologiczne, red. M. Kojder, M. Olejnik, Lublin 2017, s. 91-114.
Gwary Lubelszczyzny w ujęciu Władysława Kuraszkiewicza, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza", vol. 25 (45), nr 1, Poznań 2018, s. 253-262.
Słownictwo regionalne – słownictwo gwarowe – słownictwo ludowe, „Prace Językoznawcze Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego”, z. XX/4, Olsztyn 2018, s. 197-205.
Krakowska szkoła dialektologiczna a współczesne badania gwar, [w:] Historia języka, dialektologia i onomastyka w nowych kontekstach interpretacyjnych, red. R. Przybylska, M. Rak, A. Kwaśnicka-Janowicz, Kraków 2018, s. 193-201.
Roztoczańskie słownictwo okolic Narola, [w:] Studia z dziejów Europy środkowo-wschodniej, red. W. Bondyra, D. Kupisz, J. Ternes, L. Wierzbicki, Lublin 2018, s. 579-593.
Jakże nie kochać – poezja Jana Pocka w przestrzeni regionalnej, „Twórczość Ludowa” 2018/2, Lublin 2018, s. 5-10.
Chwasty i rośliny przydrożne w językowej interpretacji mieszkańców wsi i miast regionu lubelskiego, [w:] Przyroda w języku i kulturze – w cyklu: Miasto 7. Przestrzeń zróżnicowana językowo, kulturowo i społecznie, red. M. Święcicka, M. Peplińska-Narloch, Bydgoszcz 2019, s. 17-38.
Ludowe nazewnictwo kulinarne w interpretacji pokoleniowej (na wybranych przykładach z Lubelszczyzny), „Poradnik Językowy” 2019, z. 1, s. 33-43.
Dialektologia jako nauka i przedmiot dydaktyki, [w:] Język i kultura pogranicza, red. A. Dudek-Szumigaj, Warszawa 2019, s. 55-64.
Zmiany językowe we współczesnej wsi (na wybranych przykładach z Lubelszczyzny), „Studia Dialektologiczne” V, red. B. Grabka, R. Kucharzyk, A. Tyrpa, Kraków 2019, s. 307-314.
Pogranicza językowe i kulturowe w obliczu tendencji globalizacyjnych, „Rozprawy Komisji Językowej ŁTN”, t. 67, Łódź 2019, s. 263-275.
Językowa przestrzeń regionalna Lubelszczyzny w latach 1918-2018, [w:] Dziedzictwo językowe przeszłości – w stulecie odzyskania niepodległości, z serii: Trwałość i zmienność w języku, tom II, red. J. Klimek-Grądzka, M. Nowak, Lublin 2019, s. 87-100.
Gwara jako wartość w przestrzeni regionalnej, [w:] Kultura ludowa Lubelszczyzny. Stan – Wartości – Perspektywy, red. J. Adamowski, Lublin 2020, s. 65-78.
Burka w ludowej interpretacji. Na przykładzie wypowiedzi mieszkańców wsi regionu lubelskiego, „Rozprawy Komisji Językowej ŁTN”, t. 68, Łódź 2020, s. 145-155.
Zabawa i praca – aspekt językowo-kulturowy (na materiale Słownika gwar Lubelszczyzny), [w:] Miasto 8. Przestrzeń zróżnicowana językowo, kulturowo i społecznie, red. M. Święcicka, M. Peplińska, Bydgoszcz 2020, s. 50-59.
Słownictwo jako nośnik tożsamości i tradycji (na materiale ‹‹Słownika gwar Lubelszczyzny››), „Діалекmологічні cmyдїі” 13, Збірник пам’яти Наталі Хобзей, Львів 2020, s. 163-176.
Nazwy potraw w gwarach Lubelszczyzny (na wybranych przykładach), [w:] Verba multiplicia, veritas una, t. 2, red. T. Lisowski, P. Michalska-Górecka, J. Migdał, A. Piotrowska-Wojaczyk , A. Sieradzki, Poznań 2020, s. 103-118.
Słowa pogranicza (na materiale gwarowym wschodniej Lubelszczyzny), „TEKA Komisji Polsko-Ukraińskich Związków Kulturowych”, Tom 6 (2020): (numer specjalny), Lublin, s. 121-135.
Dawne słowa w obliczu zmian kulturowych i przemian cywilizacyjnych współczesnej wsi lubelskiej, [w:] Silva rerum. Rzecz o współczesnej i dawnej polszczyźnie, t. II, red. A. Myszka, E. Oronowicz-Kida, R. Słabczyński, Rzeszów 2021, s. 170-178
Grzeczność w językowej interpretacji mieszkańców wsi (na przykładzie wypowiedzi z regionu lubelskiego), „Prace Językoznawcze”, z. XXIII/2, Olsztyn 2021, s. 289-301.
Hasło w słowniku gwarowym – problem metodologiczny współczesnej dialektologii, „Gwary dziś”, vol. 14, 2021, Poznań, s. 277-288.
Dziedzictwo kulturowe Lubelszczyzny zamknięte w wypowiedziach gwarowych, [w:] Teksty kultury 3. Oblicza komunikacji XXI wieku, red. M. Rzeszutko, B. Maliszewski, Lublin 2021, s. 119-135.
Chleb w wypowiedziach mieszkańców wsi regionu lubelskiego, [w:] Polszczyzna jest zobowiązaniem, a dla niektórych pasją, red. J. Porayski-Pomsta, K. Sobolewska, Warszawa 2021, s. 89-105.
Językowe wyznaczniki sacrum i profanum w tradycji obrzędowej Bożego Narodzenia na Lubelszczyźnie, [w:] Ojczysta święta mowo!... Wiąże nas twoje słowo. Polszczyzna w perspektywie diachronicznej. Studia i szkice, „Białostockie Studia Językoznawcze” 16, red. A. B. Strawińska, Białystok 2020, s. 399-409.
Słownictwo gwarowe jako wykładnik kultury regionu lubelskiego, [w:] Język w regionie, region w języku 4, red. B. Osowski, J. Kobus, P. Michalska-Górecka, A. Piotrowska-Wojaczyk, Poznań 2021, s. 269-282.
Konceptualizacja uczuć w wypowiedziach najstarszych mieszkańców wsi, [w:] Myśl polityczna. Bibliografistyka. Komunikowanie, red. A. Szwed-Walczak, Ł. Jędrzejski, K. Mazurek, Lublin 2022, s. 611–622.
Codzienne pożywienie mieszkańców dawnej lubelskiej wsi – aspekt językowy, „Prace Filologiczne”, t. LXXVII, Warszawa 2022, s. 327–339.
Mapa językowa / mapa semantyczna – problem dialektologiczny czy dialektologiczno-etnolingwistyczny?, [w:] Obraz świata i człowieka w kulturze ludowej i narodowej, I Międzynarodowy Kongres Etnolingwistyczny, t. II, red. E. Białek, S. Niebrzegowska-Bartmińska, J. Szadura, Lublin 2022, s. 79–96.
Dziad, dziady w gwarowym widzeniu świata (na materiale Słownika gwar Lubelszczyzny), Rozprawy Komisji Językowej ŁTN, t. LXX, Łódź 2022, s. 115–130.
Demonologia i zachowania magiczne w językowo-kulturowym obrazie przestrzeni wiejskiej Lubelszczyzny, [w:] Horyzont polszczyzny, red. M. Piasecka, M. Wojtyńska-Nowotka, „Poradnik Językowy” – Wolumen okolicznościowy, Warszawa 2023, s. 546–554.
Obraz gwary utrwalony w słowach i ich wykładnikach kulturowych, Rozprawy Komisji Językowej ŁTN, t. LXXI, Łódź 2023, s. 131–143.
Otrzymane nagrody, odznaczenia: 2000 – Srebrny Krzyż Zasługi; 2002 – Nagroda indywidualna Ministra Edukacji Narodowej i Sportu za książkę Interferencje leksykalne w gwarach Lubelszczyzny; 2010 – Medal Złoty za Długoletnią Służbę; 2012 – Złoty Krzyż Zasługi; 2017 – Medal 700-lecia Miasta Lublin; 2018 – Medal Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Włodawskiej; 2019 – Dyplom Uznania Marszałka Województwa Lubelskiego.
Linki do stron/materiałów:
Strona Słownika gwar Lubelszczyzny i projektu Regionalne dziedzictwo językowe Lubelszczyzny o charakterze etnicznym: Słownik gwar Lubelszczyzny (tomy VI-XII) z dokumentacją leksykograficzną, kartograficzną, ikonograficzną i dźwiękową
[dostęp: https://www.umcs.pl/pl/sgl.htm]
Opracowała: Ilona Gumowska-Grochot
Opracowanie edytorskie: Anna Kowalczyk, Gabriela Jasielska
