IV Kongres Politologii

1.

Państwo we współczesnym świecie – zadania, wyzwania i oczekiwania

Moderator:

Dr hab. Wawrzyniec Konarski, prof. AFiBV, Dr Iwona Jakimowicz-Pisarska

Opis:

Na treść obrad w trakcie panelu złożą się rozważania o kondycji współczesnego państwa i jego zmianach pod wpływem wybranych zjawisk zachodzących we współczesnej polityce międzynarodowej. Założeniem panelu jest umożliwienie przedstawienia rozmówcom sytuacji w różnych państwach oraz wspólna refleksja nad dalszym funkcjonowaniem instytucji i organizacji politycznych. Współczesne wyzwania oraz dynamika procesów politycznych, a także coraz bardziej nieprzewidywalnych charakter zjawisk warunkujących działania państw są przedmiotem badań każdego z dyskutantów panelu. Wspólna wymiana doświadczeń, opinii i efektów badań tworzy, kontynuowaną od lat na każdym z Kongresów Politologicznych, dyskusję o jakości i zadaniach współczesnych państw.

2.

Kierunki i dynamika zmian systemów politycznych – komparatystyka i ewaluacja

Moderator:

Dr hab. Wojciech Sokół, prof. UMCS

Opis:

Celem panelu jest dyskusja nad kierunkami i tempem przeobrażeń polityczno-ustrojowych we współczesnych państwach. Dyskusja koncentrować się będzie na analizie porównawczej oraz ocenie przekształceń systemów politycznych, w szczególności w Europie Środkowej i Wschodniej. Rozważania prowadzone będą zarówno na poziomie marko, czyli systemów politycznych jako całości, jak również na poziomie poszczególnych instytucji politycznych. Do porównania i ewaluacji systemów politycznych wykorzystane zostaną różne perspektywy badawcze: jakościowa i ilościowa. Pytania badawcze, na które uczestnicy panelu będą starali się odpowiedzieć są następujące: 1) jak ocenić stan demokracji i zmierzyć postępy demokratyzacji w państwach przechodzących transformację systemową; 2) jak konstruowane są indeksy i skale pomiarowe w politologii (głównie na przykładzie indeksów i skal demokracji); 3) jakie wskaźniki są wykorzystywane do oceny demokratyczności systemów politycznych; 4) jakie są zalety i wady mierników złożonych (indeksów i skal); 5) jakie są szanse i wyzwania związane z pomiarem zjawisk politycznych; 6) jakie problemy występują przy konceptualizacji, operacjonalizacji i agregacji zmiennych politycznych; 7) czy stosowane w politologii indeksy i skale pomiarowe są obiektywne, precyzyjne, trafne i rzetelne; 8) na czym polega tendencyjność i redukcjonizm w ewaluacji systemów politycznych; 9) jakie mierniki są adekwatne (odpowiednie) do analizy reżimów politycznych, które funkcjonują w odmiennych uwarunkowaniach kulturowych, społecznych, gospodarczych i międzynarodowych. 

3.

Legitymizacja i delegitymizacja władzy w państwach Europy Środkowej i Wschodniej

Moderator:

Dr hab. Andrzej Stelmach, prof. UAM 

Opis:

Panel będzie poświęcony aktualnym problemom związanym z legitymizacją władzy w państwach Europy Środkowej i Wschodniej. W części teoretycznej zostaną poddane analizie współczesne kierunki badań nad uwarunkowaniami, sposobami i nowoczesnymi formami legitymizacji i delegitymizacji władzy politycznej. 
Przedstawione zostaną wyniki badań dotyczących dynamiki, kierunków i zakresu zmian w zakresie legitymizacji współczesnych reżimów politycznych. Szczególną uwagę poświęcimy dyskusji dotyczącej ewolucji pojęć związanych z państwem w procesie zmian takich jak legitymizacja polityczna, deficyt demokracji, stabilizacja i destabilizacja, społeczeństwo obywatelskie oraz dezintegracja i delegitymizacja polityczna. Szczegółowej analizie zostaną poddane ewoluujące procedury wyborcze, ich wpływ na wyniki wyborów oraz możliwości manipulacji zachowaniami wyborców. Wskażemy na przypadki delegitymizacji władzy. Omówimy ich formy i znaczenie w procesie budowania społeczeństwa obywatelskiego.
Konsekwencją dyskusji panelowej powinna być nie tylko prezentacja stanowisk będących wynikami badań indywidualnych ale po pierwsze: próba stworzenia koherentnej wizji współczesnych mechanizmów służących legitymizacji władzy politycznej. Po drugie: wskazanie na zagrożenia dla rzeczywistego wpływu obywateli na wybór i legitymizację elit politycznych oraz realizowanej polityki państwowej. Po trzecie: uświadomienie zagrożeń i wynikających z nich niebezpieczeństw odejścia od demokratycznych rządów państwa prawa na rzecz niedemokratycznych systemów politycznych i rządów autorytarnych. 

4.

Kobiety w polskiej politologii

Moderator:

Dr hab. Agata Włodkowska-Bagan, prof. UJK, Dr hab. Małgorzata Winiarczyk-Kossakowska, prof. UP

Opis:

Rola kobiet w polskiej politologii sukcesywnie wzrasta. Według UNESCO współczynnik udziału wynosi 48%. Rośnie również liczba kobiet ze stopniem doktora habilitowanego oraz profesora nadzwyczajnego. Pomimo wielu przeciwności, dzięki wytrwałości oraz konsekwencji polskich badaczek, polska politologia coraz częściej ma twarz kobiety. Naszym celem jest dyskusja nad wnioskami raportu podsumowującego projekt badawczy pt. „Kobiety w polskiej politologii. Od diagnozy do współpracy”. W trakcie dyskusji chcemy również zastanowić się nad:
-  postrzeganiem pozycji kobiet w środowisku naukowym,
- możliwościami rozwoju naukowego i awansu,
-  wyzwaniami przed którymi polskie politolożki stają,
- problemami, z którymi się mierzą.
- oraz rekomendacjami do działań eliminujących niedoreprezentację kobiet w naukach o polityce.

5.

Determinanty i mechanizmy kumulacji, koncentracji i monopolizacji władzy politycznej

Moderator:

Doc. dr Bohdan Kaczmarek

Opis:

Jedną z istotnych kwestii teoretycznych związanych z badaniem władzy, w tym władzy politycznej są uwarunkowania jej funkcjonowania niewidoczne przy pobieżnych, powierzchownych jej interpretacjach. Chodzi o takie uwarunkowania, które znajdują się na poziomie ukrytego lub głęboko ukrytego poziomu rzeczywistości społecznej i których identyfikacja wymaga zaawansowanych narzędzi teoretycznych i metodologicznych. Niekiedy mówi się w tym kontekście o przesłankach i źródłach władzy odróżniając wyraźnie te kategorie od popularnych wyjaśnień bazujących na badaniu zjawiska legitymacji i legitymizacji władzy znajdujących się na tzw. jawnym poziomie rzeczywistości, dającym się diagnozować stosunkowo prosto. Głęboko ukryty poziom rzeczywistości kryje w sobie zwłaszcza strukturalno – funkcjonalne, społeczno - ekonomiczne i historyczno - kulturowe przesłanki władzy, decydujące o jej zakorzenieniu w strukturze systemu społeczno-ekonomicznego, układach ustrojowych interesów kluczowych interesariuszy i podmiotów politycznych oraz w zawartych często w podświadomości społecznej  założeniach kultury społeczeństwa. Przesłanki te, niejako w ostatniej instancji, decydują o możliwych kształtach i formach istnienia i funkcjonowania władzy, jej tendencjach  prodemokratycznych lub autorytarnych, co zwłaszcza współcześnie wymaga wnikliwej analizy i refleksji. Źródła władzy zaś odnoszą się do dających się empirycznie określić podstaw władzy, często skrytych za mechanizmami legitymizacji. Władza może mieć np. podstawę w kontroli strategicznie istotnych zasobów społecznych a legitymizować się legalnie lub w przestrzeni symbolicznej. Podejście poszukujące ukrytych determinant zjawisk kumulacji, koncentracji i monopolizacji władzy  pozwala identyfikować i poddać refleksji paradoksy i sprzeczności zaszyte w społeczno – ekonomicznym i kulturowym oraz psychospołecznym zakorzenieniu władzy w jej różnych, w tym globalnych wymiarach. Debata w trakcie panelu powinna służyć rozwijaniu takiego podejścia.

6.

„Przypadek” jako kategoria analityczna w badaniach zmiany politycznej

Moderator:

Dr Krzysztof Kasianiuk

Opis:

„Przypadek” jest podstawową kategorią analityczną wykorzystywaną w naukach politycznych. Jednak współczesne rozumienie kategorii „przypadku” jest już na tyle zróżnicowane, że można nawet mówić o „szkołach” analizy zjawisk politycznych opartych na tych różnicach. Na przykład, zupełnie inne założenia dotyczące natury procesów politycznych przyjmują badacze wykorzystujący „przypadek” w analizach statystycznych (statistical analysis), a inne ci, którzy chcą zbadać jego cechy szczególne w ramach tzw. studium przypadku (case studies i process tracing). Różnic w rozumieniu kategorii „przypadku” można się również doszukać między rozmaitymi formami badań porównawczych (np. comparative studies i qualitative comparative analysis), czy analiz strukturalnych (np. social network analysis).
W efekcie, rozumienie analitycznej kategorii „przypadku” na wielu płaszczyznach przekłada się na sposób rozumienia obserwowanej rzeczywistości politycznej oraz na możliwości i jakość obserwacji zmiany politycznej.
Celem panelu jest dyskusja nad kategorią „przypadku” jako kategorii analitycznej w naukach politycznych w celu określenia ich różnic i podobieństw w odmiennych podejściach badawczych. Zaproszeni badacze proszeni będą o przedstawienie własnej perspektywy na kategorię „przypadku” w ramach prowadzonych przez siebie badań.

Panel organizowany w ramach Sekcji Metod, Technik i Narzędzi Badawczych PTNP

7.

Rola państwa wobec wyzwań zrównoważonego rozwoju

Moderator:

Dr Katarzyna Stachurska-Szczesiak

Opis:

Koncepcja rozwoju zrównoważonego (RZ) wpisuje się obecnie w nasze codzienne życie. O ile istnieje wielość rozumowania tej koncepcji, która uwzględnia trzy kluczowe wymiary aktywności ludzkiej: gospodarczy, społeczny i ekologiczny, to nie ma zastrzeżeń co do istoty jej wdrażania przez różne podmioty na różnych poziomach aktywności. Państwo pełni w tym względzie istotną rolę. Koncepcja RZ odnosi się do funkcjonowania państw i społeczeństw we wszystkich ich formach. Nawet jeśli proponuje ona odpowiednie zalecenia do wdrażania w krótkim okresie czasu, to jej kluczową troską wydaje się być perspektywa długoterminowa. Z jednej strony wiemy, że większość podmiotów w naszym systemie gospodarczym podlega krótkoterminowej „tyranii”; z drugiej strony, zasada odpowiedzialności jest wyłaniającą się zasadą moralną, która implikuje rzeczywistą troskę o konsekwencje naszych działań i decyzji w przyszłości.
Państwo ma skłonność do nakładania obowiązków na innych aktorów, a ZR jest niewątpliwie wyraźnym tego przykładem. Jednak nie można mówić szczerze o roli państwa i jego ewolucji w kontekście wyzwań RZ bez kwestionowania: po pierwsze, asymetrii w wymiarze wewnętrznym, między tym co państwo narzuca innym, a tym co narzuca sobie; po drugie, asymetrii w wymiarze międzynarodowym, jaka istnieje między państwami rozwiniętymi a rozwijającymi się. Celem niniejszego panelu jest określenie aktualnej roli państwa w obliczu wyzwań RZ naszej ery.

8.

Państwo wobec mediów. Polityka medialna w okresie zmiany

Moderator:

Dr hab. Alicja Jaskiernia, prof. UW

Opis:

Współczesna polityka medialna, na poziomie europejskim i krajowym, mierzy się z nowymi wyzwaniami, kreowanymi przez nowe technologie oraz zjawiska polityczne-społeczne, związane z rewolucją cyfrową. Ponadto poziom skomplikowania form działania współczesnych mediów sprawia, że tradycyjny model polityki medialnej, oparty na paradygmacie decyzji „hierarchicznych” (odgórnie podejmowanych, przy minimalnym udziale społecznym), zastępowany jest w coraz częściej procesami governance, które charakteryzują się decentralizacją zarządzania.
W dyskusjach dotyczących standardów i kierunków rozwoju polityki medialnej uczestniczą coraz częściej, poza podmiotami związanymi z państwem, także organizacje pozarządowe, branżowe oraz rynkowe. Debata na temat modelu takiej wielostronnej polityki medialnej w dziedzinie komunikowania w dobie konwergencji i cyfryzacji toczy się w różnych gremiach, w tym w Radzie Europy i Unii Europejskiej. Obecny jest w nich stale wątek globalizacji oraz konieczności wypracowywania nowych standardów dla polityki medialnej w epoce internetu.
Pytania badawcze:
redefinicja roli państwa w polityce medialnej, wpływ różnych aktorów w procesach podejmowaniu decyzji dotyczących mediów, relacje państwa i organizacji europejskich, regulacje mediów (krajowe a ponadnarodowe) a relacje media-władza.