Aktualności

Jeden z obszarów zainteresowań badawczych obchodzącego niedawno jubileusz 45-lecia pracy naukowej prof. dr. hab. Henryka Gmiterka, wieloletniego pracownika Instytutu Historii UMCS, stanowiła problematyka dziejów Czech i relacji polsko-czeskich w stuleciach XVI i XVII. Wiele uwagi poświęcił zwłaszcza dziejom emigracji wyznaniowej z Czech do Rzeczypospolitej w połowie XVI w., a także drugiej fali uchodźców z Czech zmuszonych przez Habsburgów do opuszczenia ojczyzny po porażce stanów czeskich w bitwie pod Białą Górą w 1620 r.

Ich duchowym przywódcą stał się wówczas Jan Amos Komeński, biskup Kościoła braci czeskich, ale przede wszystkim znakomity intelektualista, twórca nowoczesnych metod edukacji szkolnej („Didactica magna”), marzący o stworzeniu wielkiej syntezy obejmującej pełną wiedzę o rzeczywistości: o Bogu, naturze i sztukach. W Polsce, przede wszystkim w wielkopolskim Lesznie, gdzie mieszkał przeszło ćwierć wieku, powstała większość jego bogatego dorobku pedagogicznego, filozoficznego i teologicznego. U współczesnych zyskał sobie tytuł Ojca Narodu Czeskiego.

Pamięć Komeńskiego jest w dzisiejszych Czechach nadal żywa. Kultywują ją m.in. placówki naukowe i muzealne, wydawane są poświęcone mu specjalistyczne periodyki o liczącej się randze międzynarodowej, krąg badaczy dzieła i myśli Komeńskiego wykroczył znacznie poza granice Czech, tworząc odrębną dziedzinę badawczą – komeniologię. Jedną z takich centralnych instytucji w Czechach jest Narodowe Muzeum Pedagogiczne Jana Amosa Komeńskiego w Pradze, placówka zasłużona nie tylko dla prezentowania dorobku Komeńskiego, ale i dla badań nad jego życiem i twórczością.

Z inicjatywy tego właśnie Muzeum i kierującej nim dr Markéty Pánkovej prof. H. Gmiterek uhonorowany został 16 maja 2019 r. Medalem Jana Amosa Komeńskiego „za významný podíl na historickém výzkumu doby J. A. Komenského a za rozvoj česko-polské spolupráce”. W gronie wyróżnionych, oprócz trojga Czechów, znaleźli się także prof. dr hab. Adam Fijałkowski z Uniwersytetu Warszawskiego oraz dyrektor Muzeum w Lesznie dr Kamila Szymańska. W towarzystwie dr M. Pánkovej Medale wręczał wiceprzewodniczący Senatu Republiki Czeskiej Jiří Růžička. Uroczystość odbyła się w Wielkiej Sali Senatu czeskiego parlamentu, w dawnym pałacu Waldsztajnów i towarzyszyła międzynarodowej konferencji poświęconej dziedzictwu Komeńskiego w sztuce i edukacji z zakresu sztuki.