"W poszukiwaniu lepszego świata. 20 opowieści o postaciach nauki” to historie o ludziach nauki i o pasji, z jaką zgłębiali świat, opowiedziane przez współczesnych polskich pisarzy i pisarki. Publikacja, dostępna także online, powstała z okazji 70-lecia Polskiej Akademii Nauk.
Czy świat może stać się lepszym miejscem dzięki nauce? Odpowiedzi poszukują zaproszeni przez PAN współcześni polscy autorzy, którzy w krótkich esejach przybliżają, nierzadko dramatyczne i silnie uwikłane w historię, losy wybitnych uczonych. To 20 badaczy reprezentujących różne dziedziny naukowe i żyjących na przestrzeni wieków. Łączyła ich pasja badawcza i dociekliwość w poznawaniu otaczającego świata. W książce jawią się na tle historii kraju oraz międzynarodowych przemian i przełomów. Byli bowiem uczestnikami, a nawet czynnikami sprawczymi tych wydarzeń.
To nie tylko znani, od zawsze kojarzeni z Polską bohaterowie, jak Ignacy Łukasiewicz, Mikołaj Kopernik, Ludwik Hirszfeld, Stefan Banach, Jan Heweliusz, Jan Czochralski, Bronisław Malinowski czy Maria Skłodowska-Curie. Panteon polskiej nauki tworzą tu także ci mniej rozpoznawalni, jak m.in. Maria Zakrzewska, lekarka polskiego pochodzenia, która mimo stawianych kobietom ograniczeń zrewolucjonizowała kształcenie pielęgniarek i lekarek w Stanach Zjednoczonych; Józefa Joteyko, fizjolożka i psycholożka, odnosząca sukcesy za granicą, a w Polsce odrzucona przez skostniałe środowisko naukowe; czy Zofia Kielan-Jaworowska, bohaterska sanitariuszka i legendarna organizatorka wypraw paleontologicznych.
Sformalizowanemu światu naukowych teorii bardzo osobisty, indywidulany rys nadali zaproszeni przez Polską Akademię Nauk pisarze i pisarki. Historie w postaci esejów, opowiadań, zapisu dyskusji rodzinnej, wspomnienia syna głównego bohatera, a nawet... bajki, stworzyli: Maciej Hen, Stefan Chwin, Wojciech Nowicki, Łukasz Orbitowski, Sylwia Chutnik, Krzysztof Siwczyk, Mikołaj Łoziński, Izabela Morska, Andrzej Muszyński, Inga Iwasiów, Paweł Goźliński, Ignacy Karpowicz, Kaja Malanowska, Piotr Siemion, Weronika Murek, Wit Szostak, Maciej Miłkowski, Łukasz Zawada, Piotr Wojciechowski i Joanna Bator.
Z połączenia wybitnych naukowców i współczesnych pisarzy wyszła unikatowa mieszanka. Jak pisze Olga Tokarczuk, laureatka Literackiej Nagrody Nobla z 2018 roku: „Ich[autorów] indywidualny i niepowtarzalny punkt widzenia odsłania przed czytelnikami zupełnie nieoczekiwane perspektywy, pokazując odkrycie naukowe jako część kulturowego i społecznego szerszego kontekstu. Tym samym postacie naukowców stają się mniej odległe, a ich dokonania – nawet jeśli nie do końca zrozumiałe – to jednak bliższe życiu”.
Dopełnieniem słów są oryginalne ilustracje. Przedstawiają naukowców, czasem w znanych nam dobrze, historycznych ujęciach, ale w oryginalnym i współczesnym ujęciu. Z kolei biogramy pisarzy i pisarek zostały opatrzone rysunkowymi miniaturami. Autorką ilustracji jest graficzka i ilustratorka Agata „Endo” Nowicka.
„W poszukiwaniu lepszego świata...” ukazuje się także w języku angielskim pod tytułem „Scholars in Search of a Better World: 20 Tales from Poland”. Przekładu podjęły się dwie znakomite tłumaczki – Antonia Lloyd-Jones (tłumaczka m.in. książek Olgi Tokarczuk) oraz Eliza Marciniak.
Publikacja jest dostępna w dwóch wersjach językowych (po polsku i po angielsku). Można ją pobrać ze strony https://pan.pl/20Postaci/.
Za koncepcję książki odpowiadają: prof. Jerzy Duszyński, prezes PAN i redaktor prowadząca Anna Plater-Zyberk.
źródło: Forum Akademickie, z dn. 1.06.2022
