Sprawozdanie z V Międzynarodowej Bałtyckiej Konferencji Prawa Finansowego pt. „The financial law towards challenges of the XXI century“

W dniach 10-13 maja 2019 r. odbyła się V Międzynarodowa Bałtycka Konferencja Prawa Finansowego pt. „The financial law towards challenges of the XXI century“. Organizatorami Konferencji była Katedra Prawa Finansowego Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego, Centrum Prawa Samorządowego i Prawa Finansów Lokalnych Uniwersytetu Gdańskiego oraz Katedra Prawa Finansowego i Gospodarki Narodowej Wydziału Prawa Uniwersytetu Masaryka w Brnie we współpracy z Katedrą Prawa Finansowego i Podatkowego Wydziału Prawa Uniwersytetu Pawła Józefa Šafárika w Koszycach. Miejscem obrad konferencyjnych była Gdynia, a także Wyspa Olandia w Szwecji.

Tematyka konferencji obejmowała zagadnienia prawa finansowego, w tym prawa finansowego samorządu terytorialnego, podatkowego, prawa ubezpieczeń, prawa rynku finansowego, a także prawa międzynarodowego prawa finansowego. Piąta edycja konferencji po raz kolejny potwierdziła postępujące umiędzynarodowienie nauki prawa finansowego. Ceniona w środowisku naukowym zgromadziła bowiem przedstawicieli wiodących ośrodków z Polski, a także innych państw Europy Środkowo-Wschodniej oraz Europy Zachodniej: Uniwersytetu Ekonomicznego w Wiedniu,  Uniwersytetu w Mediolanie, Uniwersytetu Masaryka w Brnie, Uniwersytetu Alessandra Jana Cuzy w Jassach, Uniwersytetu Pawła Józefa Šafárika w Koszycach, Rosyjskiego Państwowego Uniwersytetu Prawniczego, Wszechrosyjskiego Państwowego Uniwersytetu Sprawiedliwości, Rosyjskiej Akademii Gospodarki Narodowej i Administracji Publicznej przy Prezydencie Federacji Rosyjskiej, Omskiego Uniwersytetu Państwowego im. F. Dostojewskiego,  Bałtyckiego Uniwersytetu Federalnego im. I. Kanta, Woroneżskiego Uniwersytetu Państwowego oraz Rosyjskiego Uniwersytetu Ekonomicznego im. G. Plechanowa. Mimo znacznego zróżnicowania, wiele z podjętych tematów charakteryzowały problemy wspólne dla porządków prawnych różnych państw. Było to szczególnie widoczne w wystąpieniach poświęconych takim obszarom, jak: prawo rynku finansowego oraz prawo podatkowe, w tym w szczególności: międzynarodowe prawo podatkowe oraz szczegółowe zagadnienia unikania i uchylania się od opodatkowania. W kontekście tożsamości problemów prawnych występujących w Polsce szczególne zainteresowanie uczestników wzbudziły referaty poświęcone rozwiązaniom normatywnym funkcjonującym w Czechach i na Słowacji. Warte odnotowania jest również liczne uczestnictwo przedstawicieli ośrodków naukowych z Federacji Rosyjskiej. Przedstawiona w referatach specyfika uregulowań tam obowiązujących stanowiła cenny walor poznawczy konferencji.

W czasie konferencji referaty wygłosili pracownicy Katedry Prawa Finansowego Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej. Lubelski ośrodek naukowy reprezentowany był przez prof. dr. hab. Antoniego Hanusza - Kierownika Katedry Prawa Finansowego, dr. Pawła Szczęśniaka, mgr. Krzysztofa Cienia, mgr Agatę Lipińską oraz mgr. Tomasza Woźniaka.

Zaszczytna rola referenta rozpoczynającego obrady konferencyjne przypadła prof. dr. hab. Antoniemu Hanuszowi, który zaprezentował referat pt. Financial law as a part of Polish legal system (Miejsce prawa finansowego w systemie prawa polskiego)”. Celem wystąpienia było określenie miejsca i roli norm prawnofinansowych w ramach systemu prawa. Prawo finansowe jako osobna gałąź składa się bowiem z ogółu norm zawierających warunki, w których należy się zachować w procesie gromadzenia i rozporządzania środkami publicznymi. Uporządkowanie doświadczeń wynikających ze stanowienia i stosowania prawa doprowadziło do przekonania, że pojęcie prawa finansowego łączyć należy ściśle z publiczną działalnością finansową. Powstawanie stosunków społecznych, kształtowanych przy wykorzystaniu norm prawnofinansowych, jest zatem powiązane z występowaniem różnorakich zdarzeń prawnych skutkujących powstawaniem obowiązku świadczeń pieniężnych na rzecz podmiotów prawa publicznego oraz ich rozdysponowywania na rzecz poszczególnych beneficjentów. Skupienie się na kluczowych problemach jurydycznych pozwoliło na sformułowanie poglądu, że właściwe stosowanie prawa finansowego jest możliwe dzięki określeniu jego miejsca w systemie prawa.

Kolejno, w panelu zatytułowanym „Tax law – selected issues”, referat pt. „Tax and balance sheet effects of separation of income sources in corporate income tax (Podatkowe i bilansowe skutki rozdzielenia źródeł przychodu w podatku dochodowym od osób prawnych)” przedstawiła mgr Agata Lipińska. Celem wystąpienia było wykazanie podobieństw w wyróżnieniu w podatku dochodowym od osób prawnych przychodów z zysków kapitałowych oraz występujących w rachunku zysków i strat przychodów z działalności operacyjnej oraz przychodów finansowych. W referacie wskazano przy tym, że relacja między regulacjami podatkowymi i bilansowymi nie powinna polegać na całkowitej autonomii. Wprowadzenie przepisów wyróżniających przychody podatkowe z tytułu zysków kapitałowych oznacza zatem, że normy prawa bilansowego są obecnie uznawane przez przepisy prawa podatkowego jako kształtujące podatkowy stan faktyczny. Przyjęta przez prawodawcę podatkowego treść przepisów, które kwalifikują w ten sposób przychody podatkowe, może zmierzać do uproszczenia sposobu obliczania podstawy opodatkowania.

W panelu „Tax law – legislation and general issues” wystąpił mgr Krzysztof Cień z referatem pt. „Tax relief and tax planning – remarks on the law as it stands and the law as it should stand  (Ulgi podatkowe a planowanie podatkowe)”. Przedmiotem wystąpienia była analiza ulg podatkowych, w rozumieniu nadanym przepisem art. 3 pkt 6 ordynacji podatkowej,  w procesie planowania podatkowego. Wystąpienie zostało wzbogacone o wybrane przykłady ulg podatkowych unormowane w poszczególnych ustawach podatkowych. Dzięki temu została udowodniona teza, że nie każda postać ulgi podatkowej w rozumieniu przepisu ordynacji podatkowej jest środkiem, który uprawnia podatnika do obniżenie obciążenia podatkowego w ramach planowania podatkowego.         

Natomiast w panelu pt. „Financial law – selected issues” referat zatytułowany „Prevent the artificial avoidance of PE status - cause for discussion about results of the BEPS project (Przeciwdziałanie »sztucznemu unikaniu powstania zakładu« - przyczynek do dyskusji o rezultatach projektu BEPS)” wygłosił mgr Tomasz Woźniak. W swoim wystąpieniu poddał on krytycznej ocenie rozwiązania normatywne opracowane przez państwa OECD w ramach międzynarodowego projektu przeciwdziałania erozji opodatkowania i transferu zysków (BEPS). Proponowane środki prawne zapewniają jedynie ograniczoną możliwość przeciwdziałania, prawidłowo zdefiniowanym przez OECD, praktykom sztucznego unikania statusu zakładu. Państwa uczestniczące w projekcie nie zdecydowały się bowiem na przyjęcie oczekiwanych przez praktykę obrotu prawnego, nowych środków prawnych odnoszących się do działalności gospodarczej realizowanej przez przedsiębiorców poza państwem swojej rezydencji. Pomimo faktycznego zakończenia największego od dziesięcioleci projektu unowocześnienia międzynarodowego prawa podatkowego otwartą pozostaje więc kwestia opodatkowania działalności prowadzonej za pośrednictwem Internetu.

Częścią V Międzynarodowej Bałtyckiej Konferencji Prawa Finansowego było zorganizowane po raz pierwszy, pod patronatem czasopisma „Financial Law Review”, Międzynarodowe Seminarium Prawa Finansowego. W ramach Seminarium, które zebrało przedstawicieli nauki prawa bankowego i prawa rynków finansowych z polskich oraz zagranicznych ośrodków naukowych, referat pt. „The nature of legal relations between the authorities of the financial safety net (Charakter stosunków prawnych między organami sieci bezpieczeństwa finansowego)” zaprezentował dr Paweł Szczęśniak. W wystąpieniu analizie poddano stosunki prawne między organami sieci bezpieczeństwa finansowego w przedmiocie planowania przymusowej restrukturyzacji banku. Wykazano, że stosunki, o których mowa, nie mają spójnego charakteru i opierają się w głównej mierze na obowiązku lub uprawnieniu zasięgania opinii Komisji Nadzoru Finansowego przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny. Tryb współdziałania organów sieci bezpieczeństwa finansowego okazuje się jednak w dużym stopniu iluzoryczny. Normy regulujące współdziałanie organów sieci bezpieczeństwa finansowego nie są więc skuteczne w znaczeniu jurydycznym. W konkluzji zaproponowano wprowadzenie mechanizmów urealniających współdziałanie organów sieci bezpieczeństwa finansowego. Powiązania funkcjonalne tych organów mogłyby de lege ferenda przyjąć postać współdziałania w ramach kolegium przymusowej restrukturyzacji i wydawania wspólnych decyzji.

Materialnym efektem konferencji będzie publikacja opracowań naukowych przygotowanych przez pracowników Katedry Prawa Finansowego UMCS w czasopiśmie „Acta Universitatis Brunensis. Iuridica” oraz na platformie „Web of Scicence” prowadzonej przez Thomson Reuters. Zapewni to zwiększoną cytowalność opracowań i dostępność w modelu open access.

Istotnym walorem konferencji był także jej integrujący charakter dla środowiska specjalistów prawa finansowego. Kolejne edycje konferencji, w których uczestniczą pracownicy Katedry Prawa Finansowego UMCS pozwoliły na pogłębianie oraz rozszerzanie kontaktów z wiodącymi krajowymi i zagranicznymi ośrodkami naukowymi. Rezultatem prowadzonej współpracy są odbyte przez pracowników Katedry zagraniczne wyjazdy badawcze, uczestnictwo w międzynarodowych konferencjach naukowych oraz publikacje w wysoko punktowanych czasopismach. Oprócz efektów naukowych, kontakty z zagranicznymi ośrodkami przyczynią się do rozwoju współpracy dydaktycznej w postaci propozycji uczestnictwa studentów kierunków prawniczych i ekonomicznych Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w szkołach letnich prawa międzynarodowego, w tym chociażby w VIII Międzynarodowej Letniej Szkole „Future Lawyers & Economists: Essential Skills to Success” odbywającej się w Bałtyckim Uniwersytecie Federalnym im. I. Kanta w Kaliningradzie (20-29 sierpnia 2019 r.).

Szczególne podziękowania za możliwość uczestnictwa w V Międzynarodowej Bałtyckiej Konferencji Prawa Finansowego kierujemy w stronę Organizatorów!

dr Paweł Szczęśniak, mgr Tomasz Woźniak

 

    Aktualności

    Data dodania
    24 maja 2019