„Aporie wolności”
MIĘDZYNARODOWA KONFERENCJA NAUKOWA
Organizator: Katedra Historii Filozofii i Filozofii Porównawczej, Instytut Filozofii UMCS w Lublinie
Komitet organizacyjny konferencji: dr hab. Tomasz Stefaniuk – przewodniczący konferencji, dr hab. Leszek Kopciuch, prof. UMCS, dr Jakub Dadlez, dr Cezary Rudnicki, mgr Jan Koper
Miejsce konferencji: Instytut Filozofii UMCS w Lublinie
Data konferencji: 9-10 grudnia 2025 (wtorek-środa)
Format konferencji: Konferencja hybrydowa (uczestnicy z zagranicy mogą brać udział online)
Języki konferencji: Angielski, polski
Opłata konferencyjna: 500 zł (opłata obejmuje dwa obiady, uroczystą kolację, przerwy kawowe, materiały konferencyjne)
Informacje dot. publikacji pokonferencyjnej: Artykuły opracowane na podstawie referatów będą publikowane, po pozytywnych recenzjach, w czasopiśmie „Kultura i Wartości” – w numerze tematycznym.
W celu zgłoszenia prosimy o przesłanie streszczenia referatu wraz z jego tytułem (do 300 słów), a także informację dotyczącą afiliacji, na adres e-mail: tomasz.stefaniuk@umcs.pl. Do udziału w konferencji zapraszamy badaczy zainteresowanych tytułową problematyką, także z dyscyplin innych niż filozofia. W szczególności oczekujemy na referaty podejmujące problematykę konferencji w sposób systematyczny. Oczekujemy również na opracowania z obszaru historii filozofii.
Termin składania abstraktów upływa 16 listopada 2025. Decyzje o przyjęciu referatu zostaną przekazane najpóźniej w dniu 24 listopada 2025.
e-mail kontaktowy, wysyłanie zgłoszeń: tomasz.stefaniuk@umcs.pl
OPIS KONFERENCJI:
Czy człowiek jest wolny z natury? Czy wolność oznacza brak przymusu, czy może raczej zdolność do działania zgodnego z rozumem? Czy wolność i determinizm wykluczają się? Czy można być wolnym i jednocześnie zobowiązanym wobec innych, wobec wskazań rozumu, wobec przyjmowanych wartości? – To tylko niektóre z wielu „klasycznych” filozoficznych pytań oraz wątpliwości dotyczących wolności.
Wolność stanowi jedno z najważniejszych zagadnień filozofii. W filozofii człowieka ujmuje się ją często jako ludzką cechę konstytutywną. Z kolei w etyce traktuje się ją jako warunek działania moralnego, a ponadto jako warunek odpowiedzialności za własne czyny i postawy. Filozofia polityczna skłania do postawienia pytania o wolność jednostki w powiązaniu z porządkiem społecznym, a w czasach nowszych również z prawami człowieka. Ontologia dąży do ustalenia fundamentalnych warunków wolności jako takiej, zaś teoria wiedzy m.in. podkreśla autonomię poznawczą człowieka. W filozofii religii odnajdujemy problem relacji wolności człowieka wobec wolności i wszechmocy Boga, niekiedy dodatkowo powiązany z (zakładaną lub krytykowaną) koncepcją predestynacji. W filozofii społecznej oraz w filozofii prawa łączy się wolność z zasadą sprawiedliwości…
Doniosłość wolności jako problemu filozoficznego uwypukla historia filozofii, szczególnie w odniesieniu do filozofii nowożytnej. To właśnie w epoce nowożytnej problem wolności – zarówno w ujęciu metafizycznym, jak i moralnym, społecznym oraz religijnym – stał się jednym z centralnych problemów filozofii europejskiej. Kartezjusz traktował wolność jako zdolność rozumu do wyboru, podkreślając autonomię myślenia. Spinoza utożsamiał ją z rozpoznaniem i zrozumieniem panującej w świecie konieczności; według niego człowiek jest wolny tylko wtedy, gdy działa zgodnie z rozumem. Locke, twórca liberalizmu politycznego, ujmował wolność jako naturalne prawo jednostki, uznając jednocześnie, że wolność to zgoda na prawo (teoria umowy społecznej), nie zaś jego odrzucenie. Rousseau wspominał o niebezpieczeństwie zniewolenia człowieka przez społeczeństwo „w warunkach cywilizacji”, zaś Kant uznawał ją za warunek możliwości moralności. U Hegla urzeczywistniająca się w państwie i instytucjach wolność oznacza rozwój ducha, ujęty w pewne prawidła historyczne. Nie oznacza to jednak, że z zagadnieniem wolności nie spotykamy się również we wcześniejszych okresach historii filozofii. Na wnikliwą uwagę zasługują chociażby – znane z filozofii klasycznej – ujęcie wolności jako wyzwolenia duszy (z niewiedzy i materii), jako niezależności wewnętrznej, jako radykalnej samowystarczalności, również jako zgodności z naturą i przejawiającym się w porządku makrokosmicznym Logosem.
Zapraszamy do zgłaszania referatów powiązanych z wyznaczoną powyżej tematyką, jednak nie ograniczających się wyłącznie do niej. Serdecznie zapraszamy do udziału w konferencji!
"Aporias of Freedom"
INTERNATIONAL ACADEMIC CONFERENCE
Organizer: Department of the History of Philosophy and Comparative Philosophy, Institute of Philosophy, Maria Curie-Skłodowska University in Lublin
Conference Organizing Committee: dr. hab. Tomasz Stefaniuk – Conference Chair, dr. hab. Leszek Kopciuch, prof. UMCS, dr. Jakub Dadlez, dr. Cezary Rudnicki, mgr. Jan Koper
Conference Location: Institute of Philosophy, UMCS in Lublin, Poland
Conference Date: December 9-10, 2025 (Tuesday-Wednesday)
Conference Format: Hybrid conference (international participants can participate online)
Conference Languages: English, Polish
Conference Fee: PLN 500 (the fee covers two lunches, a gala dinner, coffee breaks, and conference materials)
Information regarding post-conference publications: Articles based on the presentations will be published, after positive reviews, in a thematic issue of the journal "Culture and Values" (languages: Polish, English, German)
To submit, please send an abstract including the title (up to 300 words), along with information regarding your affiliation, to the following email address: tomasz.stefaniuk@umcs.pl. We invite researchers interested in the topics covered in the title, including those from disciplines other than philosophy, to participate in the conference. We are particularly looking for papers that address the conference's themes systematically. We also welcome papers from the history of philosophy.
The deadline for abstract submission is November 16, 2025. Paper acceptance decisions will be communicated no later than November 24, 2025.
Contact email for submissions: tomasz.stefaniuk@umcs.pl
CONFERENCE DESCRIPTION:
Is man free by nature? Does freedom mean the absence of coercion, or rather the ability to act in accordance with reason? Are freedom and determinism mutually exclusive? Can one be free and simultaneously obligated to others, to the dictates of reason, to one's accepted values? These are just some of many "classic" philosophical questions and doubts concerning freedom.
Freedom is one of the most important issues in philosophy. In the philosophy of humanity, it is often viewed as a constitutive human characteristic. In ethics, in turn, it is treated as a condition for moral action and, moreover, as a condition for responsibility for one's own actions and attitudes. Political philosophy prompts questions about individual freedom in connection with the social order, and in more recent times, also with human rights. Ontology strives to establish the fundamental conditions of freedom itself, while the theory of knowledge, among other things, emphasizes human cognitive autonomy. In the philosophy of religion, we find the problem of the relationship between human freedom and the freedom and omnipotence of God, sometimes additionally linked to the (assumed or criticized) concept of predestination. In social philosophy and the philosophy of law, freedom is linked to the principle of justice…
The importance of freedom as a philosophical problem is highlighted by the history of philosophy, particularly in relation to modern philosophy. It was in the modern era that the problem of freedom – in both metaphysical, moral, social, and religious terms – became one of the central problems of European philosophy. Descartes treated freedom as reason's capacity for choice, emphasizing the autonomy of thought. Spinoza identified it with the recognition and understanding of the necessity prevailing in the world; according to him, man is free only when he acts in accordance with reason. Locke, the founder of political liberalism, viewed freedom as the natural right of the individual, simultaneously recognizing that freedom is consent to law (the theory of the social contract), not its rejection. Rousseau spoke of the danger of human enslavement by society "under conditions of civilization," while Kant considered it the condition of the possibility of morality. For Hegel, freedom realized in the state and institutions signifies the development of the spirit, framed by certain historical rules. This does not mean, however, that the concept of freedom is not also encountered in earlier periods of the history of philosophy. The concept of freedom—known from classical philosophy—as the liberation of the soul (from ignorance and matter), as internal independence, as radical self-sufficiency, and also as harmony with nature and the Logos manifested in the macrocosmic order, deserves careful consideration.
We invite you to submit papers related to the topics outlined above, but not limited to them. We cordially invite you to participate in the conference!
