Aktualności

Czym jest teoria rywalizacji hierarchii?

Wyobraź sobie walkę dwóch bokserów albo kłótnię małżeńską. Te dwie walczące ze sobą osoby reprezentują nie tylko siebie, ale określone systemy wartości czy całe grupy osób. Małżonkowie reprezentują swoje płcie, rodziny, w których wyrośli, czy określone zawody, podobnie jak bokserzy reprezentują swoje kluby, a czasami również państwa. W sporcie szczególnie odczuwamy bycie reprezentowanym przez kogoś, aktywnie kibicując, ale podobne zjawiska zachodzą również w polityce, gdzie wyborcy niechętnie patrzą na reprezentantów nielubianych opcji.

Fot. WikiImages/Pixabay


Rodzaje rywalizacji hierarchii

Teoria rywalizacji hierarchii patrzy na życie społeczne jako na rywalizację grup osób i systemów norm. Mamy zatem do czynienia np. z rywalizacją partii politycznych, związków wyznaniowych, rodzin - i jest to rywalizacja nie tylko między zrzeszeniami tego samego typu, tylko np. rywalizacja między związkiem wyznaniowym a partią polityczną. Jeśli chodzi o rywalizację między systemami norm, to przykładowo może chodzić o wybór między działaniem zgodnym z prawem stanowionym i zaleceniem grupy (np. gangu). Hierarchie obu rodzajów często nakładają się na siebie (np. mamy do czynienia z ideologią religijną i związkiem wyznaniowym, albo z prawem stanowionym i państwem).

Teoria rywalizacji hierarchii podejmuje więc próbę nowego zdefiniowania problemu zmagania się jednostek (w rozumieniu walki między nimi samymi), jak i w układzie różnego rodzaju grup. Rywalizacja hierarchii definiowana jest tu bardzo szeroko: od stricte konkurencji między hierarchiami, jak i w obrębie danego układu sił. Dzięki takiemu spojrzeniu na szeroko rozumiane stosunki międzyludzkie można podjąć analityczną diagnozę w kierunku rozpoznania konsekwencji rywalizacji dla rozwoju społecznego w obszarze makro i mikroorganizacyjnej.

Jednostka a hierarchia

Człowiek współtworzy i reprezentuje hierarchie. Wiele sytuacji rywalizacji hierarchii można obserwować na przykładzie działań jednostek, jak i rywalizacji hierarchii o jednostki. Procesy te często dotyczą działań wielu osób, mowa zatem o długotrwałej rywalizacji, np. sąsiadujących krajów.

Są dwa rodzaje zmian na szczycie hierarchii: rewolucja i inwazja. Rewolucja dotyczy zmian wprowadzonych siłami wewnątrz hierarchii, a inwazja dotyczy wpływu innej hierarchii na daną hierarchię (np. wpływ mocarstwa na to, kto rządzi w mniejszym kraju).

Perspektywy rozwoju teorii rywalizacji hierarchii

Teoria rywalizacji hierarchii może być stosowana w odniesieniu do wielu zagadnień, choćby do analiz procesów zachodzących w prawie, w polityce, w sporcie, nauce czy sztuce, a być może również w innych dziedzinach. Można tu wykorzystać wiedzę osób podejmujących badania w zakresie m.in. politologii, socjologii czy nauk prawnych.

Teoria rywalizacji hierarchii jest dopiero w fazie powstawania i żeby zdobyła ona popularność i poważanie potrzebne jest zbudowanie zespołu i rozwijanie tej teorii poprzez pogłębione badania naukowe.

– Na razie chciałbym przeprowadzić serię wywiadów z osobami zajmującymi się różnymi dziedzinami na temat ich opinii o tej teorii naukowej. Planuję również napisać serię artykułów odnoszących się do możliwości stosowania teorii rywalizacji hierarchii do analiz wybranych zjawisk związanych z administracją publiczną, władzą i społeczeństwem – powiedział Piotr Szreniawski, doktor habilitowany nauk prawnych, nauczyciel akademicki na Wydziale Prawa i Administracji UMCS. – Jeśli ktoś chciałby pomóc w rozwijaniu tej teorii, to proszę o kontakt – dodał profesor.


Więcej informacji:

P. Szreniawski, Teoria rywalizacji hierarchii, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2020.

P. Szreniawski, Wykluczenie społeczne z perspektywy teorii rywalizacji hierarchii, Ekonomia Społeczna nr 1/2020.

    Aktualności

    Data dodania
    8 lutego 2022