Czym jest twórczość? Trening twórczości

Wiele działań i zadań wymaga od nas większej lub mniejszej kreatywności. Czy można się jej nauczyć? Często za twórcze uważamy osoby wybitnie uzdolnione, osiągające spektakularne sukcesy. Jednak postawa twórcza drzemie w każdym z nas.

Pojęcie twórczości jest niezwykle złożone i wieloznaczne. Interesują się nim różne dziedziny, np. psychologia, pedagogika czy filozofia. Jest pojęciem używanym w bardzo wielu kontekstach, przede wszystkim:

  • twórczość jako dzieło/wytwór,
  • twórczość jako proces,
  • twórczość będąca specyficznymi cechami osobowości.

Twórczość jako dzieło to np. dorobek artystyczny Adama Mickiewicza, ale także odkrycia naszej patronki Marii Curie-Skłodowskiej. Twórczość uznawana za cechę charakteru to zdolność osoby do produkowania nowych i wartościowych tworów, natomiast proces twórczy to wszelkie związane z naszą psychiką aktywności mające na celu stworzenie nowego dzieła.

Jak określić, czy to, co stworzyliśmy, można uznać za twórcze? Swoje dzieło sprawdźmy pod kątem nowości i wartościowości!

Nowość
Nowość w kontekście twórczości jest cechą ciągłą: od czegoś zupełnie nieznanego do czegoś absolutnie znanego. „Coś zupełnie nieznanego” w naszej rzeczywistości jednak nie istnieje. Codziennie inspiruje nas ogrom rzeczy, ludzi, informacji. Jest to cecha względna.

Wartościowość
Wartościowość w kontekście twórczości oznacza społeczną użyteczność. Możemy rozpatrywać kilka jej rodzajów:

  • wartościowość poznawcza, której przykładem może być aktywność naukowa, poszukiwanie prawdy o świecie i człowieku;
  • wartościowość estetyczna, odnosząca się do poszukiwania i tworzenia piękna przez np. muzykę, sztuki plastyczne, literaturę;
  • wartościowość pragmatyczna, czyli twórczość wynalazców, mająca na celu podnoszenie jakości życia, np. przedmioty codziennego użytku;
  • wartościowość etyczna, która dotyczy poszukiwania i tworzenia dobra przez np. działalność charytatywną.

Jakie cechy osobowości ma osoba twórcza?

Wśród osób twórczych można wyróżnić charakterystyczne cechy osobowości. Oczywiście brak którejś z nich nie oznacza, że osoba nie jest twórcza. Należy pamiętać, że każdy z nas ma swój własny zestaw cech. Poniżej znajdziecie kilka warunków osobowościowych spełnianych przez osoby twórcze:

  • poznawcze uzdolnienia (wyobraźnia twórcza, myślenie dywergencyjne),
  • zdolność godzenia sprzeczności,
  • odwaga twórcza,
  • silna motywacja i zapał do pracy,
  • samosterowność,
  • otwartość na nowe doświadczenia,
  • dociekliwość,
  • krytycyzm oraz samokrytycyzm,
  • wysoka wrażliwość emocjonalna oraz samoregulacja emocjonalna,
  • siła woli i upór.

W każdym z nas w różnym stopniu drzemie twórczy potencjał. Możemy go stale ćwiczyć i rozwijać. Poniżej przedstawiamy Wam kilka ćwiczeń na podstawie książki E. Nęcki, J. Orzechowskiego, A. Słabosz, B. Szymury „Trening twórczości”, gdzie możecie znaleźć więcej informacji na ten temat.

Życie jest jazdą na tygrysie, bo…

Jest to proste ćwiczenie, które możemy wykorzystać w ramach wprowadzenia w sztukę myślenia metaforycznego. Ćwiczenie polega na uzupełnieniu powyższego zdania, a im więcej pomysłów i im bardziej są różnorodne, tym lepiej. Swoje metafory możemy ocenić na podstawie pytań: czy metafora jest trafna, czy metafora nie jest trywialna, czy metafora jest oryginalna lub czy powstaje nowe znaczenie, stanowiące sens metafory.

Synestezja

To kolejne ćwiczenie związane z metaforyzowaniem. Na początku wybieramy obiekt, który będziemy synestetycznie opisywać. Najlepiej jeśli będzie to przedmiot o wielu walorach zmysłowych. Prostym przykładem może być owoc, np. gruszka. Następnie tworzymy charakterystykę z perspektywy zmysłów smaku, węchu, dotyku, wzroku czy słuchu, np.: gruszka smakuje barwą pszenicy, gruszka pachnie ciepłym, lipcowym wieczorem. W zdaniach, które tworzymy, ważne jest, aby orzeczenie (smakuje, wygląda itp.) odnosiło się do innego zmysłu niż ten, do którego nawiązuje dopełnienie (np. dźwięk, barwa).

Ulepszanie produktu

W tym ćwiczeniu zmieniamy krok po kroku poszczególne części lub atrybuty wybranego obiektu, np. parkowej ławki. Wymaga to od nas dostrzeżenia wad i cech, które można poprawić. Wybrany przedmiot rozkładamy na części pierwsze. Przykładowe parametry, które możemy próbować ulepszać, to np. cechy fizyczne (waga, kolor), funkcje (czy obiekt jest w stanie pełnić kilka funkcji jednocześnie), cechy niewynikające z funkcji, ale z przyzwyczajeń, wzajemny układ elementów składowych.


Personifikacja

Na początku ćwiczenia wybieramy dowolny przedmiot nieożywiony i nadajemy mu jak najwięcej ludzkich cech. Obdarzamy go indywidualnymi cechami (inteligencją, temperamentem, osobowością), świadomością oraz samoświadomością. Próbujemy wyobrazić sobie dla niego typowe sposoby zachowania w trudnych sytuacjach, osobiste zalety i wady, sympatie i antypatie. Naszemu przedmiotowi tworzymy krąg znajomych, typowe zajęcia, sposób spędzania wolnego czasu. W tym ćwiczeniu zaczynamy od łatwych przedmiotów, np. przydrożny kamień czy szczotka do włosów, a następnie przechodzimy do przedmiotów trudniejszych, np. dysk twardy czy struna gitary. Zastanawiając się, jak szczotka do włosów może rozwiązać swój ludzki problem, możemy natrafić na cenne pomysły i rozwiązania. Przeformułowujemy problemy tak, aby nabrały zdolności do samodzielnego rozwiązywania się, pozornie bez aktywnej ingerencji człowieka.

Tworzenie nowych symboli

To ćwiczenie polega na wymyśleniu, czego symbolem mogą być przedmioty, które nie były dotąd przez nas traktowane symbolicznie, np. wałek do ciasta. Następnie wymyślamy wszystkie możliwe funkcje danego przedmiotu, np. wałkowanie, wyrównywanie powierzchni, przeciwdziałanie nierównościom itp. Potem dla wybranych funkcji poszukujemy kolejnych znaczeń (wyrównywanie nierówności – wyrównywanie rachunków). Odkrywamy jak najbardziej odległe skojarzenia, tworząc w ten sposób nowe znaczenia pospolitych przedmiotów. Zadanie możemy zakończyć narysowaniem nowo utworzonych symboli.

Możemy ćwiczyć nasze mięśnie, pamięć lub ruchy. Dlaczego nie zacząć ćwiczyć myślenia twórczego? Myślenie twórcze i twórczość możemy potraktować jako każdą inną aktywność, nad którą można pracować. Zachęcamy do wakacyjnych ćwiczeń nad twórczością!

    Baza wiedzy

    Autor
    Kinga Parcheta
    Data dodania
    4 sierpnia 2020