Wydział Biologii i Biotechnologii oraz Instytut Nauk Biologicznych UMCS
Polskie Towarzystwo Biochemiczne o/Lublin
Polskie Towarzystwo Botaniczne o/Lublin
zapraszają na wystąpienie
Prof. dr. hab. Dariusza Chemperka
z Katedry Historii Literatury Polskiej Wydziału Filologicznego UMCS
pod tytułem
Królewna Anna Wazówna, córka Katarzyny Jagiellonki i króla Szwecji Jana III Wazy zasłużyła się dla nauki polskiej jako mecenaska botaniki i farmacji. Jej największym osiągnięciem na tym polu jest wparcie finansowe edycji Zielnika… Szymona Syreńskiego (1613) – monumentalnego, liczącego niemal 1600 stron folio dzieła, którego autor opisał i scharakteryzował użyteczność 765 roślin. Było to najobszerniejsze w tym czasie kompendium z zakresu botaniki / farmacji / weterynarii, które zdeklasowało dotychczasową literaturę naukową w języku polskim i przez prawie dwa wieki służyło lekarzom, aptekarzom czy ziemianom. Zachowało się, należące do królewny, luksusowe wydanie Zielnika…, gdzie ręcznie iluminowano czarno – białe drzeworyty; była to niewątpliwie praca malarza nadzorowanego przez osobę kompetentną w dziedzinie botaniki.
Anna Wazówna stworzyła swój własny zielnik (herbarium vivum) – prawdopodobnie pierwszy na ziemiach polskich, niestety nie przetrwał do naszych czasów. Zakładała ogrody (w tym roślin leczniczych i do użytku w kuchni) w Warszawie i Brodnicy. Promowała Pawła Guldeniusza – pioniera polskiego nazewnictwa farmaceutycznego, ponadto sfinansowała druk zielnika roślin z okolic Krakowa autorstwa Gabriela Joannicego. Żywo interesowała się teologią i wspierała pisarzy protestanckich z Polski i Niemiec. Korespondowała w języku polskim, szwedzkim i niemieckim z elitą Rzeczypospolitej Obojga Narodów i Szwecji.
ej życie składało się z wielu paradoksów: niezamężna, ale nie zakonnica ani wdowa; luteranka i siostra katolickiego kontrreformacyjnego króla Zygmunta III Wazy (byli kochającym się rodzeństwem); uważano ją za kobietę o „męskim sercu” (uczestniczka bitwy w 1598 r.). To pierwsza w Polsce kobieta pisząca szyfrem, polityczka („z drugiego rzędu”) i osoba niezależna finansowo od mężczyzn, pierwsza w naszym kraju kobieta pełniąca urząd starosty (Brodnica, Golub k. Torunia). Zmagała się z nieuleczalną chorobą i zarazem pomagała innym w zachowaniu zdrowia.
Zapraszamy 21 października 2025 (wtorek) o godzinie 14:00 w sali 151B (I piętro)
Wydział Biologii i Biotechnologii UMCS, ul. Akademicka 19
