Zarządza Pani Centrum Badań Naukowych UMCS. Na pewno wiele osób związanych z naszą Uczelnią słyszało o tej jednostce. Proszę zatem o wyjaśnienie na wstępie rozmowy, jakie zadania są realizowane w centrum.
Centrum Badań Naukowych jest jednostką ogólnouniwersytecką, która – mówiąc najprościej – zajmuje się pozyskiwaniem środków na projekty badawcze prowadzone w ramach badań podstawowych, projekty inwestycyjne oraz wszelkie przedsięwzięcia mające na celu popularyzację nauki. Zajmujemy się także obsługą całego procesu administracyjnego, który jest z tym związany, a tym samym wspomagamy naszych naukowców w sprawnym przejściu przez wszystkie procedury.
W skład centrum wchodzi kilka jednostek podrzędnych: Zespół ds. krajowych projektów badawczych, Zespół ds. projektów badawczych i inwestycyjnych UE oraz Zespół ds. środków na badania naukowe.
Pozyskiwane przez nas środki na krajowe badania pochodzą przede wszystkim z budżetu państwa. Taki grant można otrzymać dzięki konkursom organizowanym przez Ministerstwo Edukacji i Nauki, Narodowe Centrum Nauki, Narodowe Centrum Badań i Rozwoju oraz Fundację na Rzecz Nauki Polskiej. Z kolei jeśli chodzi o wspomniane inne przedsięwzięcia, to wśród źródeł finansowania znajdują się różne instytucje publiczne bądź organizacje pozarządowe, nie tylko polskie, ale także europejskie.
Do zadań centrum należy także udział w pozyskiwaniu dotacji MEiN np. na zakup lub wytworzenie dużej infrastruktury badawczej oraz działalność upowszechniającą naukę.
Nie ulega wątpliwości, że najpowszechniejszą formą finansowania badań naukowych jest obecnie grant badawczy. Jak wygląda droga do jego uzyskania?
Zgadza się. Należy jednak dodać, że mimo iż jest to obarczony wieloma wymogami proces, który budzi mnóstwo obaw, to w rzeczywistości prowadzi do polepszenia jakości badań. Granty stanowią atrakcyjną formę finansowania projektów badawczych, zapewniają niezależność finansową oraz dają możliwość rozwoju naukowych zainteresowań. Pozyskane środki można przeznaczać na różne cele, począwszy od zakupu niezbędnego sprzętu, poprzez koszty podróży służbowych, aż po wynagrodzenia dla zespołu badawczego.
Istnieją różne rodzaje grantów. Dlatego zawsze należy sprawdzać, jakie warunki trzeba spełnić, aby wziąć udział w danym konkursie. Mamy bowiem granty przeznaczone dla młodych naukowców, dopiero rozpoczynających karierę naukową, jak np. PRELUDIUM, oraz takie, które są skierowane do doświadczonych naukowców, jak np. SONATA czy OPUS.
Niedawno zakończyła się ewaluacja jednostek naukowych UMCS. Jej wyniki są bardzo satysfakcjonujące dla naszego Uniwersytetu. Na uzyskanie wysokich kategorii złożyło się wiele różnych elementów. W jaki sposób wpłynęły na to zdobyte granty?
Pozyskane granty przekładają się na aktywność związaną z ewaluacją działalności naukowej, a jej wyniki odzwierciedlają rosnącą dynamikę i poprawę jakości badań prowadzonych w UMCS. Zakończona ewaluacja pokazała wysoki potencjał badawczy naszych jednostek.
W ramach ewaluowanych dyscyplin naukowych realizowanych jest 136 projektów badawczych (w tym 110 kontynuowanych i 34 nowo pozyskanych), 122 projekty finansowane są ze środków NCN, 13 ze środków MEiN i 1 projekt z funduszy MKiDN. Prowadzone w ramach grantów badania już teraz przynoszą bardzo obiecujące wyniki. Owocuje to przygotowaniem publikacji w wysoko punktowanych czasopismach, co nie tylko znacząco podnosi dorobek naukowy naszych badaczy, ale również stanowi podwaliny dla nowych pomysłów na projekty, w ramach których badania mogą być kontynuowane lub rozwijane. Pozyskane granty mogą także skutkować nawiązaniem współpracy z liczącymi się jednostkami badawczymi w kraju i za granicą, a to z kolei daje szansę na dalszy rozwój naukowy.
Spróbujmy podsumować rok 2022. Jakie działania w tym czasie podejmowało centrum? Co udało się zrealizować?
Rok 2022 był czasem prężnego rozwoju naukowego Uniwersytetu. Aby lepiej to zobrazować, posłużę się statystykami. Na finansowanie projektów badawczych pozyskaliśmy łącznie ponad 9,2 mln zł, w tym:
- 7,7 mln zł ze środków Narodowego Centrum Nauki (21 projektów: 1 z konkursu MAESTRO, 3 z konkursu OPUS, 3 z konkursu SONATA, 14 z konkursu MINIATURA);
- 660 tys. zł ze środków MEiN na realizację 2 projektów w ramach Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki w module „Dziedzictwo Narodowe”;
- 150 tys. zł ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego na realizację projektu naukowego w ramach konkursu „Ochrona zabytków archeologicznych”.
Uniwersytet ponadto wciąż udoskonala posiadaną infrastrukturę badawczą dzięki środkom pochodzącym z programów Unii Europejskiej. Udział w konsorcjach wpisanych na Polską Mapę Dużej Infrastruktury Badawczej umożliwia nam unowocześnianie infrastruktury w ramach Programu Inteligentny Rozwój. UMCS w minionym roku zrealizował 3 takie przedsięwzięcia o wartości niemal 20 mln zł. Są to: Cyfrowa infrastruktura badawcza dla humanistyki i nauk o sztuce – DARIAH-PL, Krajowa Platforma Integracji Infrastruktur Badawczych z Ekosystemami Innowacji – PIONIER-LAB oraz Narodowe Laboratorium Fotoniki i Technologii Kwantowych. W rezultacie powstanie sieć nowoczesnych rozproszonych laboratoriów badawczych i usług dostępnych dla naukowców oraz przedsiębiorców, m.in. Laboratoria źródeł, inteligentnej analizy i interpretacji oraz zaawansowanej wizualizacji (DARIAH), Laboratorium Innowacyjnych Technologii Sieciowych (PIONIER) czy Laboratoria Technologii Fotonicznych (NLPQT).
UMCS jest w grupie instytucji dotowanych do 2024 r. przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju w ramach specjalnego Programu INFRASTART, który finansuje wzmocnienie współpracy z biznesem i umiędzynarodowienie dwóch naszych jednostek – Centrum ECOTECH-COMPLEX oraz Centrum Nanomateriałów Funkcjonalnych w Instytucie Chemii. Są już pierwsze widoczne efekty tej współpracy, tj. większa liczba kontrahentów zarówno z instytucji publicznych, jak i sektora prywatnego, a tym samym wzrost przychodów z usług badawczych.
Dobiegają końca prace polegające na digitalizacji zbiorów kolekcji botaniczno-mykologicznej oraz entomologicznej na Wydziale Biologii i Biotechnologii w ramach Programu Polska Cyfrowa. Docelowo zasilą one ogólnoświatową bazę danych GBIF – Global Biodiversity Information Facility.
Ten kończący się rok był dla nas czasem niezwykle wytężonej pracy. Oprócz wymienionych inicjatyw, w których realizacji braliśmy bezpośrednio udział, nadzorowaliśmy także wiele innych przedsięwzięć, np. 10 projektów w ramach programu „Społeczna Odpowiedzialność Nauki” – moduł „Popularyzacja nauki i promocja sportu” o łącznej wartości dofinansowania 1 512 302 zł, 4 projekty na inwestycję związaną z działalnością badawczą o łącznej wartości dofinansowania 6 028 000 zł oraz 4 projekty na utrzymanie aparatury naukowo-badawczej, stanowiska badawczego i specjalnej infrastruktury informatycznej (SPUB i SPUB-I) o łącznej wartości dofinansowania 6 126 000 zł.
Opiniowaliśmy również wnioski o przyznanie nagród za wysoko punktowane artykuły naukowe lub monografie, a także zajmowaliśmy się m.in. koordynacją programów „Minigranty UMCS”, „Staż za miedzą” oraz „Interprojekt”, realizowanych przez Związek Uczelni Lubelskich czy programu „Granty Santander Universidades dla najlepszych doktorantów UMCS”.
Na koniec chciałabym jeszcze zapytać, co można powiedzieć naukowcom, którzy wciąż mają obawy przed ubieganiem się o finansowanie swoich projektów badawczych? W jaki sposób można ich zachęcić do brania udziału w tego typu konkursach?
Granty dają możliwość zrealizowania badań, które nie mogłyby zostać sfinansowane m.in. ze względu na ograniczone fundusze Uczelni. To możliwość podniesienia swojego dorobku naukowego lub publikacyjnego, co jest znaczącym impulsem do dalszego rozwoju, a jednostce macierzystej przynosi ogromny prestiż. A im wyższy prestiż Uniwersytetu, tym większa szansa dla jednostki na pozyskanie kolejnych partnerów w ramach wspólnych inicjatyw badawczych. Zachęcamy zatem wszystkich naukowców reprezentujących naszą Alma Mater do aplikowania o środki na sfinansowanie swoich planów badawczych.
Rozmawiała Magdalena Cichocka
Fot. Bartosz Proll
