Prof. Jerzy Bartmiński odznaczony pośmiertnie Krzyżem Wolności i Solidarności

12 maja 2023 r. w siedzibie lubelskiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej odbyła się uroczystość wręczenia Krzyża Wolności i Solidarności działaczom opozycji niepodległościowej z lat 1956–1989. Wśród odznaczonych pośmiertnie znalazł się prof. Jerzy Bartmiński, który był nie tylko jednym z inicjatorów powołania NSZZ „Solidarność” na UMCS i przewodniczącym Komisji Zakładowej, ale działał też aktywnie w Zarządzie Regionu Środkowo-Wschodniego i był współinicjatorem Ruchu Solidarności Rodzin.

Krzyż Wolności i Solidarności, fot. ze zbiorów IPN

Jak podkreśla Instytut Pamięci Narodowej, „Krzyż Wolności i Solidarności jest znakiem wdzięczności państwa polskiego dla osób, które swymi zmaganiami z systemem komunistycznym w latach 1956–1989 przyczyniły się do odzyskania przez Polskę niepodległości po półwieczu zniewolenia i zależności od Związku Sowieckiego. Nie występowali wprawdzie z bronią w ręku, wyróżniani są jednak odznaczeniem nawiązującym do Krzyża Niepodległości, ustanowionego w II Rzeczypospolitej dla zasłużonych w walce o suwerenny byt naszej Ojczyzny, zwieńczonej zwycięstwem w 1918 roku. Krzyż Wolności i Solidarności honoruje osoby, które dołączyły do bohaterów z początku wieku, tworząc kolejne ogniwo w łańcuchu pokoleń Niepodległej. Damy i Kawalerowie Krzyża Wolności i Solidarności walczyli z systemem komunistycznym, który czynił wszystko, aby odebrać narodowi wartości tworzące nazwę odznaczenia: krzyż – to ponad tysiąc lat obecności chrześcijaństwa i współtworzenia cywilizacji łacińskiej, wolność – istotę polskości i solidarność – doświadczenie wspólnoty zrodzonej w sierpniu 1980 roku. Sprzeciwiając się komunizmowi, wybierali męstwo”.

Jerzy Bartmiński, fot. ze zbiorów IPN

W zamieszczonym na stronie internetowej IPN „biogramie solidarnościowym” Jerzego Bartmińskiego czytamy:

„Od 1973 r. zaangażowany w ruch „Domowego Kościoła” (w ramach Ruchu Światło-Życie). Był założycielem pierwszego w kraju kręgu rodzinnego w Lublinie, którego moderatorem był ks. Franciszek Blachnicki. 26.11.1976 r. działalność wspólnot zaprezentował, wraz z żoną, podczas spotkania w Krakowie kard. Karolowi Wojtyle. W dniach 17-18.09.1977 r. uczestniczył natomiast w spotkaniu delegatów grup oazowych w Zakroczymiu. Prowadził wykłady z językoznawstwa w Wyższym Seminarium Duchownym w Sandomierzu. Z powodu tej działalności był kontrolowany operacyjnie, także z zastosowaniem podsłuchu telefonicznego. W 1975 roku przeprowadzono z nim rozmowę profilaktyczno-ostrzegawczą oraz zastrzeżono wyjazdy zagraniczne. Z chwilą powstania NSZZ „Solidarność” Jerzy Bartmiński włączył się aktywnie w działalność tego związku. Był jednym z inicjatorów powołania NSZZ „S” na UMCS, a następnie wybrany został przewodniczącym Komisji Zakładowej. Zaangażowany był również w organizowanie struktur „Solidarności” w szkołach na terenie woj. lubelskiego. W maju 1981 r. wybrany został do władz związku, uzyskując największą ilość głosów. Wszedł w skład Prezydium Zarządu Regionu. W związku z powyższym zrezygnował z funkcji przewodniczącego NSZZ „Solidarność” UMCS, angażując się całkowicie do pracy w Zarządzie Regionu Środkowo-Wschodniego. Był przewodniczącym Zespołu ds. Rodziny przy ZR i współinicjatorem Ruchu Solidarności Rodzin. Zaangażował się czynnie w powołanie Wszechnicy Związkowej Regionu Środkowo-Wschodniego, pełniąc w niej funkcję sekretarza. Jednocześnie był bardzo aktywnym członkiem jej Tymczasowej Rady Programowo-Organizacyjnej. Był delegatem Zarządu Regionu na I Krajowy Zjazd Delegatów NSZZ „Solidarność” w Gdańsku. W listopadzie 1981 r. brał udział w strajku nauczycieli Lubelszczyzny. 13.12.1981 r. został internowany i osadzony w Ośr. Odosobnienia we Włodawie, zwolniony 31.12.1981 r. Od stycznia 1982 r. włączył się w działalność Tajnej Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność” UMCS. W latach 1983–1989 był członkiem niejawnego Społecznego Komitetu Nauki w Lublinie. Był również współzałożycielem Klubu Katolickiego w Lublinie, a od 1986 r. jego wiceprzewodniczącym. W ramach podziemnych struktur „Solidarności” w latach 1983-1989 brał udział w akcji „Wakacje z Bogiem” - zorganizowania wypoczynku wakacyjnego dla dzieci z rodzin osób represjonowanych. W 1988 roku zaangażował się w działania zmierzające do reaktywacji NSZZ „Solidarność” na UMCS, był członkiem Grupy Roboczej na rzecz Relegalizacji NSZZ „S” i z tego powodu przeprowadzono z nim kolejną rozmowę ostrzegawczą. W 1989 r., jako samodzielny pracownik naukowy reprezentujący stronę „solidarnościową”, wszedł w skład, pozostającej w zainteresowaniu SB, komisji ds. opracowania założeń nowej ustawy o szkolnictwie wyższym. W latach 1989–1990 był współzałożycielem i członkiem Komitetu Obywatelskiego „Solidarność” Województwa Lubelskiego (od 30.06.1989 r. KO „S” Lubelszczyzny), odpowiedzialnym za komisję ds. młodzieży”.

Podczas uroczystości w siedzibie lubelskiego oddziału IPN Krzyż Wolności i Solidarności dla Jerzego Bartmińskiego odebrała żona, Stanisława Niebrzegowska-Bartmińska. W spotkaniu uczestniczyli też syn i wnuk Profesora – Piotr i Jędrzej Bartmińscy.

Więcej na temat wydarzenia i innych osób tego dnia odznaczonych przeczytają Państwo na stronie internetowej IPN.