The adressbook

Urodziłem się 14 03 1960 r. w Lublinie. Po ukończeniu szkoły średniej i uzyskaniu matury, w latach 1979 – 1984 studiowałem na kierunku historia – sp. archiwalna w Instytucie Historii UMCS w Lublinie. Uczestniczyłem w seminarium magisterskim prowadzonym przez profesora Kazimierza Myślińskiego, pod którego kierunkiem napisałem i obroniłem pracę magisterską na temat: Opozycja polityczna w średniowiecznej Polsce. Grot i Łukasz ze Słupczy. Jeszcze w trakcie studiów podjąłem pracę w Archiwum Państwowym w Lublinie, początkowo na stanowisku stażysty a następie archiwisty. Czasokres zatrudnienia trwał od 15 10 1983 do 30 03 1984 r.

W dniu 1 04 1984 r. podjąłem pracę na UMCS w Lublinie. W latach 1984-1991 zatrudniony byłem na etacie asystenta w Zakładzie Historii Średniowiecznej, następnie adiunkta ( w latach 1991 – 2001) i adiunkta z habilitacją (2001-2004). Pracę  doktorską pod tytułem: Ludność chłopska i społeczności wiejskie w województwie lubelskim w późnym średniowieczu napisałem pod kierunkiem prof. K. Myślińskiego i na jej podstawie uzyskałem stopień naukowy doktora nauk humanistycznych w dniu 25 10 1989 r. Stopień naukowy doktora habilitowanego (specjalność naukowa: historia średniowieczna) uzyskałem 25 10 2000 roku na podstawie pracy: Osady prawa wołoskiego i ich mieszkańcy na Rusi Czerwonej w późnym średniowieczu, Lublin 2000, ss. 227, zaś tytuł naukowy profesora 19 02 2014 r.

Nagroda Akademii Rumuńskiej (grudzień 2013) imienia Dimitru Onciula (1856-1923), wybitnego mediewisty i badacza etnogenezy narodu rumuńskiego, za książkę Aşezările de drept valah şi locuitorii lor din Rutenia Roşie în Evul Mediu târziu, opublikowaną w Jassach w 2012 r.

W latach 2006 - 2014 zatrudniony byłem w Zakładzie Historii Gospodarczej Instytutu Historii, gdzie objąłem funkcję kierownika Zakładu. Po połączeniu Zakładu Historii Gospodarczej z Zakładem Historii Polski Średniowiecznej w Zakład Historii Polski Średniowiecznej i Dziejów Gospodarczych objąłem funkcję kierownika nowego Zakładu (01 10 2014 r.). Obecnie jestem pracownikiem Katedry Historii Starożytnej i Średniowiecznej IH UMCS.

W okresie od 1 X 2003 do 31 VIII 2005 r. pełniłem funkcję Zastępcy Dyrektora Instytutu Historii, zaś przez krótki czas (1 IX 2005 – XI 2005) jego Dyrektora. Odwołanie mnie z funkcji Dyrektora Instytutu nastąpiło w dniu 7 XI 2005 r., w związku z powołaniem mnie na Zastępcę Prezydenta m. Lublina (do 20 XII 2006 r.). W okresie od kwietnia do grudnia 2007 r. korzystałem z urlopu bezpłatnego na UMCS w związku z pełnieniem funkcji I Wicewojewody Lubelskiego. W latach 2006-2008 uczestniczyłem w roli eksperta Ministerstwa Rozwoju Regionalnego, celem opracowania Strategii Rozwoju Polski Wschodniej w latach 2007 - 2020.

Hobby: numizmatyka antyczna, przede wszystkim monety cesarza Aureliana (270-275):

https://www.colleconline.com/en/collections/10750/polonus

Publikacje:

Monografie:

1.   Ludność chłopska i społeczności wiejskie w województwie lubelskim w późnym średniowieczu (schyłek XIV-początek XVI wieku), Lublin 1991, ss. 174.

2.   Osady prawa wołoskiego i ich mieszkańcy na Rusi Czerwonej w późnym średniowieczu, Lublin 2000, ss. 227 (w tym 11 map). Wydanie drugie: uzupełnione, Lublin 2004, ss. 227.

3.   Aşezările de drept valah şi locuitorii lor din Rutenia Roşie în Evul Mediu târziu, Editura Universităţii  Alexandru Ioan Cuza din Jaşi, 2013, p. 274.(monografia osadnictwa wołoskiego w języku rumuńskim).

Edycje źródłowe:

1.   Księgi sądowe miasta Wąwolnicy z lat 1477-1500, wyd. Jawor i A. Sochacka, pod red. R. Szczygła, Lublin 1998, ss. 282.

2.   Księga sądowa miasta Kamionki w ziemi lubelskiej 1481-1559, oprac. A. Sochacka i G. Jawor. Fontes Lublinenses, t. II, Lublin 2009, ss. 331.

3.   Księga sądowa podlubelskiej wsi Konopnicy 1521 – 1555, oprac. G. Jawor i M. Kołacz-Chmiel. Fontes Lublinenses, t. III, Lublin 2009, ss. 145.

4.   Księgi wójtowsko-ławnicze miasta Lublina z XV wieku, oprac. i wyd. G. Jawor, M. Kołacz-Chmiel, A. Sochacka. Wstęp: P. Dymmel i Wydawcy Lublin 2012, ss. 623.

5.  Zapisy sesji sądowych w Hrubieszowie z lat 1429-1470, Opracowali i wydali G. Jawor, M. Kołacz-Chmiel, A. Sochacka przy współudziale W. Bukowskiego, Warszawa 2023, ss. 302.

Ważniejsze artykuły:

1.   Z dziejów opozycji politycznej w średniowiecznej Polsce. Grot i Łukasz ze Słupczy (ok. 1370-1471), „Rocznik Lubelski”, R. XXVII-XXVIII: 1985-1986, (druk:) 1988, s. 7-24.

2.   Obraz rodziny chłopskiej w Polsce XV wieku w świetle ksiąg oficjała lubelskiego, „Annales UMCS”, sectio F. Historia, vol. XLI/XLII: 1986/1987, (druk:) 1989, s. 81-91.

3.   Ekonomiczne i społeczne aspekty zbiegostwa ludności wiejskiej na ziemi lubelskiej w XV wieku, „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych”, R. XLVIII: 1987, (druk:) 1991, s. 139-152.

4.   Imigranci ruscy i wołoscy we wsiach województwa lubelskiego w późnym średniowieczu, „Annales UMCS”, sectio F. Historia, vol. XLIII/XLIV: 1988-1989, (druk:) 1991, s. 7-20.

5.   Rodzina chłopska ziemi lubelskiej w późnym średniowieczu, „Region Lubelski”, R. 4 (6): 1989-1990, (druk:) 1991, s. 19-24.

6.   Niedobory zboża na przednówku w gospodarstwach chłopskich ziemi lubelskiej w XV i początkach XVI wieku. Problem głodu czy dystrybucji? W: Nędza i dostatek na ziemiach polskich od średniowiecza po wiek XX. Materiały sesji zorganizowanej przez IHKM PAN 20-22 maja w Warszawie, pod red. J. Sztetyłły, Warszawa 1992, s. 25-31.

7.   Policzna w dobie Kochanowskich, W: Policzna. Przeszłość i dzień dzisiejszy radomskiej wsi, pod red. K. Myślińskiego, Radom 1993, s. 15-22.

8.   Zasięg i charakter osadnictwa wołoskiego na Rusi Czerwonej w XIV-XVI wieku, W: Галицько-волинська держава: передумови, виникнення, історія, культура, традиції. Галич 19-21 серпня 1993 р. Тези доповідей та повідомлень. Львів 1993, s. 123-125)-opublikowane ponownie W: Другий Мижднародный Конгрес Украіністив. Львів 22-28 серпня 1993 r., Львів 1994, s. 34-36.

9.   Społeczność Urzędowa w XV wieku w świetle ksiąg oficjała lubelskiego, „Region Lubelski” , R. 5 (7): 1991-1993, (druk:) 1996, s. 19-24.

10.  Bibliografia publikacji naukowych prof. dr. hab. Ryszarda Szczygła oraz wykaz wykonanych pod jego kierunkiem prac magisterskich. Oprac. G. Jawor, B. Nowak, S. Syty, Lublin 1996, ss. 24.

11.  Oblicze etniczne i osadnictwo okolic Goraja w późnym średniowieczu, „Region Lubelski”, R. 6(8): 1994-1996, Lublin 1998, s. 53-60.

12.  Etniczny aspekt osadnictwa wołoskiego na przedpolu Karpat w Małopolsce i Rusi Czerwonej ( XIV - XV), W: Początki sąsiedztwa. Pogranicze etniczne polsko-rusko-słowackie w średniowieczu. Materiały z konferencji - Rzeszów 9-11 V 1995, pod red. M. Parczewskiego i S. Czopka, Rzeszów 1996, s. 301-306. W tym samym wydawnictwie opublikowano również na s. 308 Głos w dyskusji, dotyczący problematyki sesji.

13.  Drobne znaleziska monet na obszarze województwa lubelskiego (materiały, cz. I), „Lubelskie Wiadomości Numizmatyczne, R. V: 1996, s. 61-63. (Wspólnie z J. Simem).

14.  Strungi i zbory. Instytucje organizacji społecznej wsi na prawie wołoskim w średniowiecznej Polsce, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” R. XLV: 1997, nr 2, s. 179-186.

15.  Współistnienie grup etnicznych na Rusi Czerwonej w XV-XVI wieku na przykładzie stosunku do społeczności wołoskich. „Annales UMCS”, sectio F. Historia, vol. LII/LIII: 1997/1998, s. 53-65.

16.  Wołoskie wspólnoty terytorialne w średniowiecznej Polsce. (Wojewodowie i okręgi wołoskie na Rusi Czerwonej na przełomie XIV - XV wieku), W: Центральна і східна Європа в XV-XVIII століттях: Питання соціално – економічної та політичної історії. До 100-річчя від дня народження Професора Дмитра Похилевича. За ред. Л. Зашкіљняка та М. Крикуна, Львів 1998, s. 87 - 94.

17.  Opieka społeczna na wsi lubelskiej w XV-XVI wieku, W: Szpitalnictwo w dawnej Polsce. Studia i Materiały z Historii Kultury Materialnej, t. LXVI, Warszawa 1998, s. 69-74.

18.  Osadnictwo wołoskie nad górnym i środkowym Bugiem do początków XVI wieku, W: Zamojszczyzna i Wołyń w minionym tysiącleciu. Historia, kultura, sztuka, pod red. J. Feduszki (i in.), Zamość 2000, s. 39-45.

19.  Społeczności chłopskie w lubelskich dobrach Firlejów w późnym średniowieczu, W: II Janowieckie Spotkania Historyczne, Janowiec nad Wisłą 2000, s. 59-84.

20.  Вoлocькe ocaдництвo нa тepeнaх Poзтoччя y пiзньomy cepeдньoвiччi „Bicник Львiвcькoгo Yнiвepcитeтy”. Cepiя icmopичнa 35/36, Львiв 2000 (druk:) 2001, s. 58-75.

21.  Rozwój osadnictwa w okolicach Frampola w późnym średniowieczu, W: Frampol i okolice. Zarys dziejów do 1918 r. t. 1, pod red. R. Jasińskiego, Frampol 2002, s. 56-65.

22.  G. Jawor, R Szczygieł, Pogranicze Słowiańszczyzny zachodniej i wschodniej w późnym średniowieczu i czasach nowożytnych. W: Geograficzne problemy pogranicza Europy zachodniej i wschodniej, pod red. H. Maruszczaka i Z. Michalczyka, Lublin 2004, s. 61-72 ( wydawnictwo 57 Zjazdu Polskiego Towarzystwa Geograficznego).

23.  Замість висновків, W: В. Інкін, Сільське суспільство Галицького Прикарпаття у XVI-XVIII століттях. Історичні нариси, Львів 2004, s. I-XX+1-420+XXI-CII (autorstwo zakończenia monografii w formie artykułu naukowego w j. ukraińskim na s. XXI-XXXII).

24.  Służba najemna w gospodarstwach chłopskich w Polsce w późnym średniowieczu (na przykładzie ziemi lubelskiej), „ Annales Academiae Paedagogicae Cracoviensis”. Nr 21. Studia Historica III: Księga jubileuszowa profesora Feliksa Kiryka, Kraków 2004, s. 493-500.

25.  Migracje wołoskie w Europie Środkowej w późnym średniowieczu i u progu epoki nowożytnej, W: Wędrówka i etnogeneza w starożytności i w średniowieczu, pod red. M. Salamona i J. Strzelczyka, Instytut Historii UJ-Kraków 2004, s. 337-354. (Wydawnictwo związane z 17 Powszechnym Zjazdem Historyków Polskich w Krakowie).

26.  „Pracowici i szlachetni”. Ślady przenikania kmieci do szlachty w piętnastowiecznych źródłach lubelskich. W: Na pograniczu kultur, języków i tradycji. Prace ofiarowane Prof. R. Szczygłowi w sześćdziesiątą rocznicę urodzin, pod red. M. Mądzika i A. A. Witusika, Lublin 2004, s. 75-82.

27.  Wśród lasów, łąk i pół. Osadnictwo okolic Szczebrzeszyna w późnym średniowieczu. W: Peregrinatio ad veritatem. Studia ofiarowane profesor Aleksandrze Witkowskiej OSU z okazji 40-lecia pracy naukowej, pod red. U. Borkowskiej (i innych), Lublin 2004 (druk:) 2005, s. 151-162.

28.  Rzeczy wartościowe w posiadaniu chłopów lubelskich w świetle ksiąg sądowych z XV wieku, „Res Historica”, t. 20, pod red. H. Gmiterka i G. Jawora, Lublin 2005, s. 35-42.

29.  Zaplecze osadnicze miasta w późnym średniowieczu, W: Dzieje Hrubieszowa, t. 1, pod red R. Szczygła, Hrubieszów 2006, s. 103-117.

30.  Dzieje jednej kariery chłopskiej w późnośredniowiecznej Polsce. Jakub Łowiesza z Krępca, „Res Historia”, t. 23, pod red. H. Gmiterka, Lublin 2006, s. 9-17.

31.  Rozwój sieci osadniczej na obszarze gminy Uchanie od późnego średniowiecza do czasów współczesnych, W: Dzieje Uchań 1484-2006, pod red. K. Spaleńca, Uchanie 2006, s. 47-58.

32.  Proces o przywłaszczony skarb kmiecia Piotra Miazka z podlubelskiej Konopnicy z lat 1553 – 1554. “Lubelskie Wiadomości Numizmatyczne”, 15: 2009, s. 60-67.

33.  Migracje wołoskie w Europie Środkowej w późnym średniowieczu i u progu epoki nowożytnej, W: Wędrówka i etnogeneza w starożytności i w średniowieczu, pod red. Salamona i J. Strzelczyka, Instytut Historii UJ, wyd. II uzupełnione, Kraków 2010, s. 403 – 422.

34.  G. Jawor i A. Rozwałka, Wytop i dystrybucja żelaza w XV-XVI w. w świetle najstarszej księgi sądowej miasta Kamionki w ziemi lubelskiej i źródeł archeologicznych, „Archeologia Polski Środkowo-Wschodniej”. T. X: 2008, [druk:] 2010, s. 163-172.

35.  Imitacje monet typu VICTORIE LAETAE PRINC PERP. Z dziejów mennictwa na obszarach naddunajskich w czasach Konstantyna Wielkiego. „ Lubelskie Wiadomości Numizmatyczne”. T. XVI: 2010, s. 58-71.

36.  Wołosi - zapomniani kolonizatorzy Zamojszczyzny na przełomie średniowiecza i czasów nowożytnych. Wykład inauguracyjny na WSH-E w Zamościu, Zamość 2010, ss. 12.

37.  Zjawisko ubóstwa na wsi polskiej XV – XVI wieku. (Na przykładzie ziemi lubelskiej). W: Zbytek i ubóstwo w starożytności i średniowieczu, pod red. L. Kostuch, K. Ryszewskiej, Kielce 2010, s. 441 – 452.

38.  Elity osad prawa wołoskiego na Rusi Czerwonej. Przemiany i trwanie (na przykładzie wsi Lubycza w województwie bełskim od XV do połowy XIX w.) „Średniowiecze Polskie i Powszechne”, t. 3(7): Katowice 2011, pod red. J. Sperki i B. Czwojdrak, s. 227 – 241.

39.  Pasterstwo na obszarach górskich Rusi Czerwonej i Małopolski od XIV do połowy XVI wieku, [w:] Kpiзь століття. Cтудії на пошану Миколи Крикуна з нагоди 80 – річчя, Львів 2012, s.35 – 42.

40.  Wiejskie łaźnie w średniowiecznej Polsce w świetle lubelskich i chełmskich zapisów sądowych z XV wieku, „Res Historica”, nr 33: 2012, s. 29-37.

41.  Żelazo w gospodarstwach chłopskich ziemi lubelskiej w XV wieku. Asortyment, produkcja i dystrybucja [w:] Miasta i ludzie. Sacrum i profanum. Studia z dziejów społecznych i gospodarczych dedykowane Profesorowi Jerzemu Motylewiczowi, pod red. P.Graty, B. Lorens, Rzeszów 2013, s. 23-34.

42.  Gospodarka i osadnictwo w strefie bieszczadzkich połonin w XV i XVI wieku, [w:] Region i regionalizm w archeologii i historii, pod red. J. Hoff i S. Kadrowa, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2013, s. 143-154.

43.  Pierwsze pokolenia mieszkańców wsi bieszczadzkich w XIV-XVI w.  (Pochodzenie etniczne i terytorialne.) W: Narodziny Rzeczypospolitej. Studia z dziejów średniowiecza i czasów wczesnonowożytnych, t. I, pod red. W. Bukowskiego i T. Jurka, Kraków 2013, s. 567-582.

44.  Sur la provenance territoriale des immigrés valaques dans le royaume de Pologne (XIV^ème s. - début du XVI^ème s.), « Banatica » t. 23:2013, p.545-555.

45.  Le pastoralisme valaque dans les Carpates Polonaises au XV^ème et XVI^ème siècle (l'exemple de Bieszczady), « Banatica » t. 24, II: 2014, p. 151-166.

46.  Ius Valachicum în Polonia medievala. Partea I: tribunalele valahe numite strunga sau zbory / Ius Valachicum dans la Pologne médiévale. Partie I: les tribunaux valaques dits strungi ou zbory, «Istros» XX: 2014, p. 493 – 521.

47.  G. Jawor, M. Kołacz-Chmiel, Przemiany etniczne na obszarach wiejskich pogranicza polsko-ruskiego w późnym sredniowieczu (na prykładzie międzyrzecza Wisły i Bugu). W : Scientia nihil est quam veritatis imago.Studia ofiarowane Profesorowi Ryszardowi Szczygłowi w siedemdziesięciolecie urodzin. Pod red. A. Sochackiej i P. Jusiaka, Lublin 2014 [druk :] 2015, s. 113-130

48. Początki oficjalnej korespondencji więźniów obozu koncentracyjnego na Majdanku (jesień 1943 r.) „Rocznik Lubelski”, T. XL : 2014 [druk:] 2015, s. 155-167.

49. Ius Valachicum w Polsce średniowiecznej. Część II. Osadnictwo wołoskie na ziemiach chełmskiej i lubelskiej w tekstach źródłowych przechowywanych w Archiwum Państwowym w Lublinie, „Res Historica”, nr 40: 2015, s. 235-245.

50. Przemiany etniczne na obszarach wiejskich pogranicza polsko-ruskiego w późnym średniowieczu (na przykładzie międzyrzecza Wisły i Bugu, [w:] Scietntia nihil est quam veritatis imago. Studia  ofiarowane Profesorowi Ryszardowi Szczygłowi w siedemdziesięciolecie urodzin, pod red. A. Sochackiej, P. Jusiaka, Lublin 2015 

51. Northern Extent of Settlement on the Wallachian Law in Medieval Poland, « Res Historica », nr 41 : 2016, p. 35-49.

52. Osadnictwo historyczne od XIV do początków XVII w. W: Bojkowszczyzna Zachodnia - wczoraj, dziś i jutro. Tom 1. Monografie IGiPZ, 17, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN. Pod red. J. Wolskiego, Warszawa 2016, s. 361-394.

53. Seasonal pastoral exploitation of forests in the area of Subcarpathia in the 15th and 16th century. «  Balcanica Posnaniensia. Acta et studia ». Vol. 23 : 2016, s. 175-186.

 54. Балкански имигранти у Пољској XVI века. Случај брађеДукaђиновича, власникa градa Уланова на Подољу. « ИСТОРИЈСКИ ЧАСОПИС” (THE HISTORICAL REVIEW)”, књ. LXVI (BEOGRAD: 2017) стр. 257–275.

55. Vigesima agnorum et decima porcorum. Redevances pastorales dans les villages valaques en Pologne aux XVe et XVI siecles. “Banatica” 28: Cluj-Napoca 2018, s. 465-479.

56. Particularités de «ius Valachicum» dans la Pologne du XVe et XVIe siècles. Question de l’autorité exercée sur les paroisses orthodoxes par les knyazes. W: Studia mediaevalia Europaea et Orientalia. Miscellanea in honorem professoris emeriti Victor Spinei oblata, red. G. Bilavschi, D. Aparaschivei, Bucureşti 2018, s. 529-543.

57. La colonisation valaque sur les versants nord des Carpates pendant le Petit Âge Glaciaire (aux XVe et XVIe siècles ), “Balcanica Posnaniensia”, t. 25: 2018, s. 251-268.

58. Kolonizacja wołoska na obszarach Wołynia w XV i XVI wieku, „Rocznik Lubelski”, t. 44: 2018, s. 15-24.

59. Ius Valachicum jako narzędzie kolonizacji obszarów peryferyjnych (na przykładzie pogranicza polsko-ruskiego w XIV-XVI wieku) [], w: Materiały V Kongresu Mediewistów Polskich. T. 3: Pogranicza w polskich badaniach mediewistycznych [], red. A. Janeczek, M. Parczewski, M. Dzik, Rzeszow 2019, s. 177-192.

60. Commentary by Jan Zamoyski, the Royal secretary, on legal customs of the Vlachs of Sambir from 1568, “Analele Universitatii din Craiova - Seria Istorie”, r. 24: 2019, nr 2, s. 7-21.

 61. Le rôle des corvées dans le système des redevances acquittées par les habitants des villages de ius Valachicum en Petite-Pologne et en Ruthénie de la Couronne aux XVe et XVIe siècles. “ Balcanica Posnanensia. Acta et Studia”, 26:2019, s. 249-262.

62. (G. Jawor, M. Kołacz-Chmiel), Wdowy-dysponentki gospodarstw chłopskich w późnośredniowiecznej Polsce w świetle ksiąg sądów szlacheckich i kościelnych (na przykładzie ziemi lubelskiej), „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych”, 81: 2020, s. 123-151.

63. (Grzegorz Jawor, Małgorzata Kołacz-Chmiel), Between stagnation on and modernisation. Economic and social transformations of countryside in the Polish-Ruthenian border in the late middle ages (example of Hrubieszów County), “Res Historica” 51: 2021, p. 145-168.

64. Migracje ludności wiejskiej na pograniczu polsko-mołdawskim w XVI wieku, „Balcanica Posnanensia. Acta et studia”, XXVIII/1: Ius Valachicum II, 2021, s. 177-190.

65. Portée sociale des stéréotypes concernant les habitants des villages valaques en Pologne aux XV^e et XVI^e siècles, „Quaestiones Medii Aevi Novae”, vol. 25:2020, s. 221-236.

66. Udział mieszkańców wsi prawa wołoskiego w systemie egzekwowania prawa na obszarze Karpat polskich w XV i XVI wieku, w: Jednostka, rodzina i struktury społeczne w perspektywie historycznej: księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Cezaremu Kukli z okazji 45-lecia pracy naukowej.  Red. R. Poniat, P. Łozowski, Białystok 2022, s. 567-574.

67. Impact of Climate Change in the Little Ice Age on Mountain Communities of the 15th and 16th c. The Polish Carpathians: a Case Study, „Res Historica”, vol. 54: 2022, s. 75-94.

68. Changes in the Natural Environment around the Wallachian Villages on the Northern Slopes of the Carpathians in the 15th and 16th centuries, „Annales UMCS”, sectio F, vol. 77: 2022, s. 47-65.

69. G. Jawor, P. Madejski, Przestępstwa i opłaty administracyjne we wsiach prawa wołoskiego starostwa samborskiego w Inwentarzu… Jana Zamoyskiego z 1568 roku: edycja źródłowa. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, 71: 2023, nr 2, s. 203-217.