IV Kongres Politologii

1.

Contemporary Russia

Moderator:

Prof. dr hab. Roman Bäcker

Abstract:

After the annexation of Crimea, contemporary Russia has become a political regime defined as a hybrid, competitive or military authoritarianism. The hypothesis on the presence of totalitarian elements within the political regime remains an uncovered issue in the specialist literature. This chair strives to solve the following research problems: What is the configuration of authoritarian and totalitarian components of Russian regime? How strong and to what extent changeable are totalitarian elements of political institutions, mass mobilization, and political awareness in today’s Russia? Is it possible to speak of the decline of the political system? The chair introduces and tests original methodological and theoretical approaches to non-democratic regimes, and provides empirical evidence on the nature and dynamics of Russian system.

2.

 Państwo niepodległe. Twórcy - strategie - komunikacja społeczna

Moderatorzy:

Prof. dr hab. Ewa Maj, Dr hab. Aneta Dawidowicz, Dr Ewelina Podgajna, Dr Marcin Wichmanowski

Opis:

3.

 Preferencje polityczne

Moderator:

Prof. dr hab. Robert Wiszniowski

Opis:

Celem panelu jest przedstawienie wybranych wyników badań nad zachowaniami politycznymi w Polsce, realizowanych przez środowisko badaczy związanych z pismem „Political Preferences”. Zespół badawczy „Political Preferences” grupuje kilkudziesięciu przedstawicieli różnych dyscyplin, których celem są wieloaspektowe analizy procesów wyborczych w Polsce i na świecie. Od 2009 roku przedstawiciele redakcji prowadzą panele badawcze dotyczące m.in. kwestii instytucjonalnych, materialnych, komunikacyjnych i systemowych. Dotyczą one zarówno wyborów lokalnych, jak i parlamentarnych oraz prezydenckich.
Badania wyborcze są jednymi z najszybciej rozwijających się obszarów studiów z zakresu nauk o polityce. Celem panelu jest podjęcie dyskusji na temat ograniczeń stosowanych dotychczas przez polskich politologów metod badania zachowań wyborczych oraz wskazanie na ewentualne nowe kierunki badań w tym zakresie w kontekście kolejnego cyklu wyborczego. Ze względu na specyfikę rodzimej demokracji część klasycznych metod i technik badawczych z obszaru psefologii nie może być w Polsce wykorzystywana w sposób mechaniczny. Dlatego przedstawiane referaty dotyczyć będą polskiej specyfiki badań wyborczych, z oczywistymi odwołaniami do klasycznych teorii w tym zakresie. Podjęte zostaną także wątki dotyczące nowych narzędzi i technik partycypacji politycznej, różnego rozumienia zasad wyborów czy możliwych czynników manipulacji wyborczych w ujęciu systemowym.

4.

 Innowacyjne formy wspierania partycypacji politycznej

Moderator:

Dr Alina Kaszkur

Opis:

W kontekście współczesnej demokracji i jej problemów procesy innowacyjności podnoszące jakość sfery publicznej, których istotą jest zwiększanie możliwości partycypacji politycznej, stanowią interesujący przedmiot badań politologicznych. Innowacje pozwalają zarówno na mobilizowanie obywateli do aktywności publicznej, ale dają też możliwość lepszego dostępu do informacji, jak i tworzenia nowych kanałów komunikacji z rządzącymi. Niektóre z nich znajdują także zastosowanie w procesach wyborczych, choć przykład elektronicznego głosowania pokazuje, jak wiele kontrowersji mogą wzbudzać próby ich implementacji w sferze publicznej.
W prezentowanym panelu postaramy się zainicjować dyskusję wokół następujących zagadnień:
- Uwarunkowania dyfuzji innowacji w sferze publicznej;
- Polskie doświadczenia we wdrażaniu innowacyjnych narzędzi partycypacyjnych oraz doświadczenia innych państw w tym zakresie;
- Innowacje na rzecz uspołecznienia procesów decyzyjnych w polityce;
- Elektroniczne głosowanie jako innowacja publiczna;
- Bariery towarzyszące wdrażaniu innowacji w sferze publicznej.

5.

 Komunikowanie polityczne trzeciego wieku w Polsce

Moderator:

Dr hab. Dorota Piontek, prof. UAM

Opis:

Według klasycznej koncepcji Blumlera i Gurevitcha, dzielącej rozwój komunikowania politycznego na trzy wieki, wyznacznikami ostatniego jest m.in.: proliferacja mediów, rozwój nowych mediów, profesjonalizacja komunikowania politycznego, wzrost znaczenia doradztwa politycznego w wymiarze komunikacyjnym i merytorycznym, permanencja kampanii wyborczych, dominacja kampanii negatywnych, rosnąca rywalizacja polityczna i medialna, zmiany w relacjonowaniu przez media procesów politycznych, tabloidyzacja debaty politycznej, wpływ kultury popularnej na komunikowanie polityczne, „talk-show” democracy. Wszystkie te zjawiska i procesy zachodzą także w Polsce w sposób znaczący wpływając na proces komunikowania politycznego, na aktywność wszystkich jego podmiotów, a w konsekwencji na jakość demokracji. Uczestnicy panelu poszukiwać będą odpowiedzi na następujące pytania: 1.  Jakie są relacje miedzy polityką i mediami? 2. W jaki sposób podmioty polityczne wykorzystują potencjał nowych mediów? 3. Jakie trendy pojawiają się w strategiach komunikacyjnych uczestników komunikowania politycznego? 4. Jakie podejścia badawcze dominują we współczesnej refleksji nad komunikowaniem politycznym?

Proponowane wystąpienia zawierać będą nie tylko refleksję teoretyczną, ale także wyniki autorskich badań.

6.

Tendencje zmian samorządu terytorialnego w Europie Środkowej i Wschodniej – w kierunku decentralizacji czy (re)centralizacji?

Moderator:

Dr hab. Lucyna Rajca, prof. UJK

Opis:

Po upadku komunizmu w wielu państwach Europy Środkowej i Wschodniej wprowadzono decentralizację i ustanowiono samorząd terytorialny. Decentralizacja utożsamiana była niemal z demokratyzacją i często uznawana za sprzyjającą jakości i efektywności świadczonych usług publicznych. Doniesienia literatury w kwestii efektów decentralizacji są jednak sprzeczne. A zatem, entuzjastyczne oczekiwania przypisywane strategiom decentralizacji muszą być kwestionowane i testowane na tle empirycznych dowodów. Proponowana tematyka nabiera szczególnego znaczenia w warunkach kryzysu ekonomicznego, jaki pojawił się od 2008 roku. Wobec samorządów wywołuje on dwie różne reakcje. Jedną z nich jest większa decentralizacja, drugą tendencja przeciwna, zmierzająca do ponownej centralizacji. Ponadto neoliberalne credo „prywatne jest lepsze od publicznego” straciło sporo ze swej siły i wiarygodności. Pojawił się trend w kierunku remunicypalizacji.
Pytania badawcze: Czy decentralizacja i  nowatorskie metody zarządzania publicznego (NPM, governance) spełniły oczekiwania w państwach tej części kontynentu? Czy obecnie podejmowane działania zmierzają do deregulacji i dalszej decentralizacji, czy istnieje tendencja do ponownej centralizacji i poddania samorządu ściślejszej kontroli? Czy pojawił się trend w kierunku remunicypalizacji? Czy zmiany zmierzają w kierunku państwa aktywnego (etatystycznego), minimalnego (liberalnego, rynkowego) czy państwa sieciowego? Jak można wyjaśnić dostrzegalne trendy?

decentralizacja, (re)centralizacja, Europa Środkowa i Wschodnia

7.

 Populistyczne komunikowanie polityczne: aktorzy polityczni, media i obywatele

Moderator:

Dr hab. Agnieszka Stępińska, prof. UAM

Opis:

8.

 Prawnoustrojowe przemiany w Polsce w latach 1918-2018

Moderator:

Dr hab. Elżbieta Szczot, prof. KUL

Opis:

Odzyskanie w 1918 roku przez Polskę niepodległości spowodowało, że najważniejszym zadaniem pierwszego wybranego Sejmu Ustawodawczego było uchwalenie nowej Konstytucji. Należało także opracować i wprowadzić na całym terytorium Rzeczypospolitej jednolity system prawny. Historia stulecia ukazuje zachodzące przemiany polityczne i ustrojowe, które skutkowały zarówno zmianami konstytucji jak i systemu prawa. Duże wyzwanie do wprowadzenia zmian prawnych stanowiła transformacja ustrojowa po upadku komunizmu i przystąpienie Polski do Unii Europejskiej. Tworzenie i stosowanie prawa jest działalnością świadomą i celową. Leon Petrażycki należy do wybitnych, polskich, przedstawicieli koncepcji polityki prawa, a jego poglądy pozostają uniwersalne i aktualne do dziś. Nierozerwalnie z systemem rządów pozostaje związana polityka wyznaniowa. Na przestrzeni ostatniego stulecia mieliśmy do czynienia z różnymi podejściami państwa do Kościołów i związków wyznaniowych. W okresie II RP państwo częściowo recypowało ustawodawstwo wyznaniowe po zaborcze, a dopiero później uchwaliło akty własne.

9.

 Struktury współczesnych polskich partii politycznych – ciągłość i zmiana

Moderator:

Dr hab. Anna Pacześniak

Opis:

Naturą partii politycznych jest zmiana, która wynika zarówno z konieczności reagowania na wyzwania płynące z wnętrza organizacji, jak i ze społeczno-politycznego otoczenia. Współczesne partie przeobrażają się na wielu poziomach: zmieniają się pełnione przez nie funkcje w systemie politycznym, profile ideologiczno-programowe, styl komunikacji z wyborcami, relacje z organizacjami społecznymi. Uczestnicy panelu skoncentrują się jednak wyłącznie na organizacjach partyjnych i przyjmując perspektywę strukturalną, spróbują odpowiedzieć na główne pytanie panelu: na ile przyjmowane rozwiązania wewnątrz współczesnych partii politycznych charakteryzują się ciągłością, a na ile różnią się od dotychczas obserwowanych i opisywanych przez politologów.
Proponowane zagadnienia do dyskusji:
- Rola partyjnego lidera - spiritus movens czy primus inter pares;
- Sukcesja partyjnego przywództwa i cyrkulacja elit;
- Wertykalna i horyzontalna dystrybucja władzy w partii - relacje między subsystemami partyjnymi;
- Znaczenie aktywistów, delegatów, szeregowych członków w partyjnej organizacji i w relacjach z otoczeniem;
- Demokracja bezpośrednia w partii – idea, realizacja, skutki;
- Budowanie struktur partyjnych w partiach młodych - reprodukcja tradycyjnych rozwiązań czy nowa formuła partii.
Każdy referat będzie składać się z dwóch głównych części: teoretyczno-metodologicznej i empirycznej. W pierwszej autor/ka umiejscowi analizowane zagadnienia w debacie politologicznej, przedstawi zastosowane podejście badawcze i szczegółowe pytania lub hipotezy, w drugiej skoncentruje się na omówieniu badań własnych.

10.

 Państwa Kaukazu Południowego w dobie transformacji

Moderator:

Dr Jan Brodowski

Opis:

Państwa regionu Kaukazu Południowego (Armenia, Azerbejdżan oraz Gruzja) podlegają obecnie transformacji ustrojowej. W przypadku Armenii i Gruzji jest to transformacja od silnego systemu prezydenckiego do systemu parlamentarno-gabinetowego. W przypadku Azerbejdżanu, w wyniku kolejnych nowelizacji ustawy zasadniczej, obserwujemy wzmacnianie pozycji prezydenta. Za zasadne należy zatem uznać podjęcie próby zdefiniowania kaukaskiego modelu przemian ustrojowych. Czy pomimo, iż każdy z wymienionych krajów charakteryzuje się odmienną kulturą polityczną oraz innymi uwarunkowaniami społecznymi możliwe jest wskazanie wspólnych elementów wpływających na zachodzące procesy? Równocześnie w przypadku Armenii i Azerbejdżanu jednym z kluczowych elementów kształtujących polityczną rzeczywistość jest konflikt karabachski. Oddziaływanie konfliktu na życie polityczne jest niepodważalne. Do jakiego jednak stopnia ma on wpływ na kształt obserwowanych przemian? Kolejną ważną kwestią jest rola, jaką odgrywają relacje na linii państwo – kościół w procesach zachodzących w Gruzji i Armenii. Istotne jest także pytanie, jakie znaczenie przypisywać klanom sprawującym władzę w Azerbejdżanie i ich oddziaływaniu na kształtowanie ideologii narodowościowej. Wspomniane zagadnienia wpływają na procesy polityczne zachodzące na Kaukazie Południowym i w istotnym stopniu decydują o zachodzącej obecnie transformacji.

Panel organizowany w ramach Sekcji Badań nad Obszarem Euroazjatyckim PTNP.

11.

 Rozwój doradztwa politycznego i lobbingu jako wyraz profesjonalizacji polityki

Moderator:

Dr Artur Kopka

Opis:

Wzmożony wzrost kompleksowości procesów politycznych, w ramach których coraz silniejsza heterogenność oraz złożoność problemów społecznych nie tylko wpływa na zwiększenie poziomu specjalizacji polityków oraz na dynamikę ich profesjonalizacji, lecz również wzmacnia uzależnienie polityki od różnego rodzaju ekspertyz, powoduje, iż doradztwo polityczne odgrywa w dzisiejszych czasach coraz istotniejszą rolę w działalności politycznych ośrodków decyzyjnych. Aby nadążyć za obecnym rozwojem w obszarze społeczeństwa, polityki oraz gospodarki, politycy często zmuszeni są opierać swoje zdanie na dany temat na zewnętrznych źródłach informacji, w wyniku czego ciągłym przemianą ulega stosunek pomiędzy „Wiedzą” a „Władzą”. Ze względu na fakt, iż niniejszy obszar badawczy jest dotychczas niemalże nieobecny w polskiej teorii i praktyce, w centrum naszej uwagi znajdą się zarówno kwestie odnoszące się do ustawowych regulacji procesów doradczych oraz do kryteriów ich legitymizacji i legalności, jak i do przedmiotu doradztwa, form działalności, sposobów rekrutacji oraz komunikacji doradców politycznych. W poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie o funkcję doradztwa politycznego i lobbingu w dzisiejszej polityce analizie poddane zostaną aktorzy i struktury doradztwa politycznego oraz sposób ich praktycznego funkcjonowania w politycznym procesie decyzyjnym ze szczególnym uwzględnieniem obszarów granicznych pomiędzy doradztwem eksperckim a lobbingiem. W odniesieniu do powyższych zagadnień w ramach przewidzianych wystąpień zaprezentowane zostaną ponadto wyniki projektu badawczego zrealizowanego w polsko-niemieckiej perspektywie porównawczej.

12.

 Polityka kulturalna w państwach europejskich. Między policy  a politics

Moderator:

Dr Kamil Minkner

Opis:

Jednym z najważniejszych aspektów zmian we współczesnej polityce państw europejskich jest renesans znaczenia kultury, a szerzej sfery symbolicznej. Polityka kulturalna państwa nie jest oczywiście niczym nowym zmianie ulegają jednak jej kierunki, uwarunkowania, instrumentarium, a nader wszystko jej ranga w polityce państwowej.
Procesy integracji ponadnarodowej, globalizacji, ale także rozmaite aktywności lokalne czy subregionalne od wielu lat „podmywają” pozycję państwa jako podmiotu politycznego. Z tego właśnie powodu rośnie zapotrzebowanie na te wartości, które na swój sposób są unikalne, pozwalają się odróżniać i wyróżniać gwarantując jednocześnie państwu zachowanie znaczenia. Kluczową rolę pełnią w tym względzie procesy kreowania tożsamości poprzez odwołania do historii wspólnoty zamieszkującej dane państwo, jej pamięci narodowej, mitologii grupowej, symboli, wokół których dana wspólnota dokonuje własnej autoidentyfikacji oraz kreuje wizje postrzegania własnej przyszłości czy zmiany.
Jest oczywiste, że tak złożone zjawiska nie zachodzą w sposób gładki i bezkolizyjny. Główny cel panelu to próba zweryfikowania hipotezy, iż polityka kulturalna państwa w czasie zmiany nie oznacza li tylko zarządzania kulturą w sposób neutralny na podstawie podzielanych przez większą część społeczeństwa wartości i za pomocą instrumentarium opartego na racjonalnie podejmowanych decyzjach (policy), ale stanowi pole konfrontacji ideologicznej grup istotnych politycznie (politics). Stawką w tej walce jest nie tylko określony kształt polityki kulturalnej, ale zdefiniowanie poprzez nią, a następnie urzeczywistnienie określonej wizji danego państwa – jego pozycji, funkcji, znaczenia, celów itd. Najważniejsze płaszczyzny tej ideologicznej konfrontacji to napięcie pomiędzy tradycjonalizmem i progresywizmem oraz pomiędzy multikulturalizmem a kulturową czystością i niezależnością.